زه یوه مهمه شرعي پوښتنه لرم:
زه د واده نه تقریباً لس میاشتې وروسته د روزي لپاره مسافري ته ولاړم، او د واده نه دوهنیمې میاشتې پس مې کور پرېښود. اوس زما مېرمن ټینګار کوي چې نور مسافري مه کوه او په خپل وطن کې کاروبار پیل کړه. آیا زه د اسلام له نظره د خپلې مېرمنې خبره ومنم، که زه د خپلې خوښې مطابق مسافري ته دوام ورکړم؟ د دې مسئلې شرعي حکم څه دی؟
الجواب وبالله التوفيق
يا الله توفيق رانصيب کړئ د صحيح جواب!
په اسلام کې د خاوند او مېرمنې ترمنځ د حقوقو او ذمهواریو یوه متوازنه تګلاره وضع شوې، چې د ژوند د ثبات، محبت، او د کورني نظام د قوي ساتلو لپاره ده. د دې مسئلې حل د قرآن، حدیث، او فقهاوو د اقوالو له مخې لاندې ډول دی:
۱. د خاوند د مسافري کولو حق
د شریعت له نظره، خاوند ته اجازه ده چې د حلال رزق د لاسه راوړلو لپاره سفر وکړي، خو دا باید داسې نه وي چې د کورنۍ حقونه تر پښو لاندې شي.
الله تعالی فرمایي:
> وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ
(الاعراف: ۱۰)
“او موږ ستاسو لپاره پکې د ژوند ګټلو اسباب برابر کړي دي.”
دا آیت د دې لپاره دلیل دی چې انسان باید د خپل رزق لپاره هلې ځلې وکړي، که په خپل وطن کې وي او که په مسافري کې.
۲. د خاوند مسؤلیت د مېرمنې پر وړاندې
اسلام خاوند ته دا مسؤلیت ورکړی چې خپلې مېرمنې ته نفقه، سرپناه، او د بدني، نفسي، او عاطفي اړتیاوو پوره کولو اهتمام وکړي.
الله تعالی فرمایي:
> وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ
(النساء: ۱۹)
“او له خپلو مېرمنو سره په ښه طریقې ژوند وکړئ.”
دا آیت د دې دلیل دی چې خاوند باید د خپلې مېرمنې عاطفي، روحي، او جسمي حقونه پوره کړي. که اوږده مسافري د دې سبب شي چې ښځه د یوازیتوب، اندېښنو، یا د خاوند د نشتوالي له امله له سختیو سره مخ شي، نو دا د شریعت له نظره د غوره ژوند کولو د اصولو خلاف کار دی.
پیغمبر ﷺ فرمایي:
> كَفَى بِالْمَرْءِ إِثْمًا أَنْ يُضَيِّعَ مَنْ يَعُولُ
(سنن أبي داود، حدیث: 1692)
“بس دی یو سړي ته (د ګناه لپاره) چې خپل تر سرپرستۍ لاندې کسان ضایع کړي.”
نو که د خاوند اوږده مسافري د دې سبب کېږي چې مېرمن د هغه له عدم موجودیت څخه سختي محسوس کړي، نو دا باید د شریعت له نظره جدي وڅېړل شي.
۳. د اوږدې مسافري په اړه د فقهاوو نظر
فقهاوو د خاوند له مېرمنې څخه د اوږدې مودې لپاره د جلا کېدو مسئله څېړلې، او د هغوی نظر دا دی چې که مېرمن خاوند ته ووایي چې نور مسافري مه کوه، او خاوند داسې روزګار کولی شي چې د خپلې کورنۍ سره واوسي، نو خاوند ته غوره ده چې د خپلې مېرمنې غوښتنه ومني.
امام محمد بن حسن الشیباني (رحمه الله) لیکلي:
> وَلَا يُسَافِرُ الرَّجُلُ عَنْ امْرَأَتِهِ إِلَّا بِإِذْنِهَا إِذَا كَانَ السَّفَرُ طَوِيلًا، وَإِنْ كَانَ قَصِيرًا فَلَا بَأْسَ
(المبسوط للسرخسي، 5/204)
“که سفر اوږد وي، نو خاوند باید د خپلې مېرمنې له اجازې پرته سفر ته لاړ نه شي، خو که لنډ وي، نو څه حرج نشته.”
امام احمد بن حنبل (رحمه الله) فرمایي:
> إِذَا كَانَ لِلزَّوْجِ مَقْدِرَةٌ عَلَى الْقِيَامِ بِحَقِّ الزَّوْجَةِ وَالرِّزْقِ مَعًا، فَالْأَوْلَى أَنْ يُقِيمَ مَعَهَا
(المغني لابن قدامة، 7/233)
“که خاوند دا وس ولري چې هم د مېرمنې حق ادا کړي او هم د رزق وسایل برابر کړي، نو غوره ده چې له خپلې مېرمنې سره پاتې شي.”
۴. د حل لاره
د شریعت له نظره، د خاوند او مېرمنې ترمنځ تفاهم ضروري دی. تاسو باید لاندې اصول مراعات کړئ:
1. که ممکن وي، نو د وطن دننه د کار یا کاروبار لاره ولټوئ، تر څو هم رزق پیدا کړئ او هم د مېرمنې عاطفي حق ادا کړئ.
2. که مسافري لازمي وي، نو باید د داسې طریقې تابیا وشي چې تاسو په منظمه توګه خپلې مېرمنې سره لیدلای شئ، او د هغې حق ضایع نه شي.
3. د شریعت د اصولو مطابق، که خاوند مسافري ته اړ وي، نو مېرمن باید د خاوند د حلال رزق موندلو هڅې ته درناوی ولري.
4. دواړه باید د اسلامي اخلاقو له مخې مشوره وکړي، د یو بل ضرورتونه درک کړي، او د تفاهم او محبت فضاء وساتي.
که تاسو کولی شئ چې په خپل وطن کې کاروبار پیل کړئ او د خپلې مېرمنې سره پاتې شئ، نو دا غوره لاره ده، ځکه چې دا به د ګډ ژوند استحکام ته وده ورکړي.
که تاسو داسې کار ونهشئ موندلی، چې د وطن دننه اقتصادي ضرورتونه پوره کړي، نو تاسو باید د مېرمنې سره مشوره وکړئ، داسې حل ولټوئ چې د دواړو حقونه پکې ضایع نه شي.
د فقهاوو نظر دا دی چې که خاوند اوږد سفر ته ځي او مېرمن پرې ناراضه وي، نو دا باید د یو اړخیزې پرېکړې پر ځای د تفاهم له لارې حل شي.
الله تعالی دې ستاسو ترمنځ مینه، تفاهم، او برکت زیات کړي، او د حلال رزق پراخي درکړي. آمین!
فإن كان صوابا فمن الله وإن كان خطأ فمني ومن الشيطان والله ورسوله بريئان منه.
که ليکنه درسته او مفيده وي دا د الله سبحانه وتعالی په توفيق او مدد سره او که غلطيانې په کښي موجود وي دا زما کمزورئ ده او ما پري خبر کړي مننه .
………………………..
الجواب الصحيح : خالد منصور هډه وال
—————————
نوټ..
او ضرور ئي شير کړئ مننه .
مننه له هغه چا نه چې ليکنه ئي وه لوستله او د ګوتو نښه يې پرېښوده.!
