“د ذهنونو نړۍ: د هوښیارتیا نهو رازونو ته کتنه”

۱-: بصري یا لیدنی هوښیارتیا (Visual – Picture Smart):
دغه ډول هوښيارتیا د هغو کسانو ځانګړتیا ده چې په تصویرونو، شکلونو، او نقشو کې ښه مهارت لري. دوی د خیالونو او تخیلونو په مرسته مسئلې حل کوي. انجینران، معماران، او هنرمندان دغه وړتیا ډېر کاروي.

۲-: ژبنی یا لیکنی هوښیارتیا (Linguistic – Word Smart):
دا هغه کسان دي چې په ژبه، لیکلو، او لوستلو کې ځانګړې وړتیا لري. ژورنالېستان، لیکوالان، او ویناوال له دې هوښيارتیا نه په غوره ډول ګټه اخلي.

۳-: منطقي یا شمېریزه هوښیارتیا (Logical – Reasoning Smart):
په دې برخه کې د ریاضیاتو، تحلیل، او منطقي فکر کولو وړتیا شاملېږي. دغه ډول خلک معمولا ساینسپوهان، اقتصادپوهان او پروګرامران وي.

۴-: بدني یا فزیکي هوښیارتیا (Kinesthetic – Body Smart):
د بدن د حرکاتو او فعالیتونو د کنټرول وړتیا د دې ډول هوښيارتیا څرګندونه کوي. ورزشکاران، اداکاران او رقاصان یې څرګندې بېلګې دي.

۵-: طبیعي هوښیارتیا (Naturalist – Nature Smart):
دا هوښيارتیا هغه کسانو پورې اړه لري چې په طبیعي چاپېریال کې ډېر حساس او پوه وي. دوی د نباتاتو، ژوو، او طبیعت په اړه ژوره پوهه لري.

۶-: موسيقي هوښیارتیا (Musical – Sound Smart):
هغه کسان چې په موسیقۍ جوړولو، اورېدو او غږونو کې ځانګړې وړتیا لري، په دې برخه کې تکړه دي. موسیقي پوهان او سندرغاړي یې ژوندۍ بېلګې دي.

۷-: وجودي یا فلسفي هوښیارتیا (Existential – Life Smart):
دا ډول هوښيارتیا د هغو کسانو ځانګړتیا ده چې د ژوند ژورو پوښتنو په اړه فکر کوي. دوی هڅه کوي د ژوند مانا، د کایناتو جوړښت او د وجود حقیقت درک کړي.

۸-: داخلي یا ځان پېژندونکې هوښیارتیا (Intra-personal – Self Smart):
په دې برخه کې د ځان پېژندنه او احساساتو مدیریت شامل دي. هغه کسان چې په خپل شخصیت، ارزوګانو، او موخو ښه پوهه لري، په دې برخه کې تکړه دي.

۹-: ټولنیزه یا د خلکو پېژندنې هوښیارتیا (Interpersonal – People Smart):
هغه کسان چې په خلکو سره د اړیکو جوړولو، هغوی د احساساتو او اړتیاوو په درک کولو کې ښه دي، د دې هوښيارتیا مالک دي. ښوونکي، مشران، او ټولنیز کارکوونکي یې غوره مثالونه دي.

پایله او سپارښتنې:
د څوګوني هوښيارتیا نظریه موږ ته دا روښانه کوي چې انسانان په بېلابېلو برخو کې ځانګړې وړتیاوې لري. د ټولنې د پرمختګ لپاره اړینه ده چې د دې وړتیاوو سمې روزنې او ودې ته پاملرنه وشي. زموږ تعلیمي سیسټم باید داسې وي چې د هر ډول هوښيارتیا لپاره زمینه برابره کړي.

زه، ذبیح الله رحماني، چې د The Open University له ارواپوهنې برخه مې په اعلیٰ درجه کورس بشپړه کړې ده، هڅه کوم هغه څه چې مې زده کړي دي، خپلو هېوادوالو ته وړاندې کړم. هیله لرم چې دا لیکنه به تاسو ته د هوښيارتیا په بېلابېلو ډولونو د پوهېدو او د خپل استعداد د پېژندلو لپاره مرسته وکړي. مهرباني وکړئ، د دې مفاهیمو په مرسته د خپل ژوند لپاره غوره لارې چارې پیدا کړئ.