اسلام، ښځینه او ټولنیز فعالیتونه…!

ډاکټر احرار

الله تعالی په قران عظیم الشان کې فرمایې ما انسانان او پیریان ندي پیدا کړی بلکي د خپل عبادت لپاره مې پیدا کړي دي د دي ایات مبارک لاندي ښځینه هم راځي او بل بشریت یوازي په نارینه نیمګړی ده بلکې د ښځینه په ملتیا بشري قوه جوړیږي هو دی کې هم شک نشته چي نارینه تل حاکم وي ” الرجال قوامون علی النسأ ” ځکه نارینه د خلقت په حساب سخت او مقاوم الله تعالی پیدا کړی ده ښځینه یې ضعیفه او ظریفه تخلیق کړی ده ښځینه تل باید د نارینه تر سرپرستي او مستقلي رهنمایې لاندی ژوند وکړي ولی دا په دی معنی نده چي نور نو ښځینه هیڅ نشي کولای بلکې حریت لري د دین او دنیا زدکړه او فعالیت کولای شي په مصؤن محیط کې دا د نارینه مسؤلیت ده چي محیط ورته برابر کړی له شاقه او غیر شرعي کارو یې و ګوری د امکان ترحده یې د نفقې کوشش وکړي.

د اسلام په لومړیو وختونو (خیر القرون) کې ښځو په مختلفو برخو کې مهمې ونډې درلودې، چې د طبي، اجتماعي، سیاسي، او اقتصادي برخو بوختیاوې یې د اسلام د لارښوونو پر بنسټ مثبتې اغېزې لرلې. لاندې د دې بوختیاوو مستندې څو بېلګې را اخلو.
۱. طبي بوختیاوې:
‌د ښځینه طبي خدمتونو بېلګې
– رفیده بنت سعد الاسلمیه (رضی الله عنها)
د اسلام په لومړیو ښځینه ډاکټرانو کې وه.
د احد په غزا کې د ټپیانو درملنه یې وکړه. د هغې لپاره د نبي کریم ﷺ په لارښوونه یو ځانګړی ځای جوړ شوی و چې ټپیان یې هلته تداوې کول.
هغه د لومړني میډیکل کمپ یا روغتیايي مرکز بنسټګره ګڼل کېږي.
– ام سلیم (رضی الله عنها)
د جګړو پر مهال یې ټپیانو ته اوبه ورکولې او د زخمونو پانسمان یې کاوه.
‌ د ښځو درملنې ته ځانګړې پاملرنه
د ښځو لپاره ځانګړي روغتیايي خدمات د اسلام په لومړیو وختونو کې رواج وو، او د ښځینه ناروغانو لپاره ښځینه معالجینو ته ځانګړې پاملرنه کېده .
۲. اجتماعي بوختیاوې
– د ښوونې او روزنې برخه
حضرت عایشه (رضی الله عنها)
د اسلام په لومړیو کې د ښځو لپاره د ښوونې او روزنې یوه لویه مرجع وه.
هغې نه یوازې دیني پوښتنې ځوابولې، بلکې د ژوند په نورو چارو کې یې هم ښځو او نارینه وو ته مشورې ورکولې.
– د ښځو ګډون په ټولنیزو چارو کې
ښځو به د ټولنې په ودانۍ کې برخه اخیستله، لکه د مسجد نبوي جوړونه او د کورونو تعمیراتي بوختیاوی او داسی نور
ښځو د نارینه و سره د مرستې، خیرات، او نورو ټولنیزو چارو کې فعاله ونډه لرله.
۳. سیاسي بوختیاوې:
‌ – د ښځو سیاسي مشوره
ام سلمه (رضی الله عنها)
د حدیبیې په سوله کې یې نبي کریم ﷺ ته مشوره ورکړه چې د صحابه کرامو د زړه د نرمولو لپاره یو ځانګړی ګام پورته کړي.
هغې د سولې په مهمه پرېکړه کې اساسي رول ولوباوه.
ملکه بلقیس
د قرآن کریم په قصو کې ملکه بلقیس یوه پیاوړې سیاسي ښځه یاده شوې ده، چې د خپل عقل او سیاست له مخې یې خپل ولس ته د ښه خدمت کولو لپاره لارې چارې برابرې کړې وې .
حضرت نسیبه بنت کعب (رضی الله عنها)
د احد په جګړه کې یې د رسول الله ﷺ د ساتنې لپاره په خپله ټپي کېدو سربېره د جنګ په ډګر کې مبارزه وکړه.
۴. اقتصادي بوختیاوې
– د سوداګرۍ برخه
حضرت خدیجه (رضی الله عنها)
هغه یوه مشهوره سوداګره وه چې د اسلام له لومړیو ورځو څخه یې خپل مال د اسلام د پرمختګ لپاره وقف کړ.
د هغې سوداګریزې چارې په مکه کې د ښځو د اقتصادي فعالیت یوه غوره بېلګه وه.
حضرت زینب بنت جحش (رضی الله عنها)
هغې خپلې پیسې د خیرات په لاره کې مصرفولې او د خپل اقتصادي حالت څخه یې د نورو ښځو ملاتړ کاوه.
– د کار کولو مشروعیت
اسلام ښځو ته اجازه ورکړې وه چې د خپلو اړتیاوو د پوره کولو لپاره په مشروع چارو کې برخه واخلي.
ښځې به په کرنې، مالدارۍ، او نورو اقتصادي چارو کې فعاله وې.
پایله:
په خیر القرون کې ښځو د دیني لارښوونو په رڼا کې د ټولنې په ټولو برخو کې فعاله ونډه درلودله. د دې بوختیاوو لپاره د قرآن او حدیث مستندې لارښوونې دا ښيي چې ښځې د ټولنیز، اقتصادي او سیاسي پرمختګ لپاره حیاتي ونډه لري. اسلام د ښځو پر عزت، تعلیم، او د هغوی د حقونو ساتنې ټینګار کړی دی، او هغوی ته یې په ټولو مشروع چارو کې د ونډې اخیستلو اجازه ورکړې ده. دا د وخت د حاکم نظام مسؤلیت ده چي مصؤن چاپیریال ورته برابر کړی تر څو د اخلاقي فساد او بی حیایې مخه ونیول شي
د راشده خلافت او عثماني خلافت په دورو کې ښځو په ټولنیزو، اقتصادي، تعلیمي او سیاسي برخو کې مهمې ونډې درلودې. د دواړو دورو بېلګې د دې ښکارندوی دي چې ښځو ته په اسلام کې ځانګړې توجه او احترام موجود و.
د راشده خلافت په دوره کې د ښځو ونډې
ټولنیزې بوختیاوې
– د حضرت عمر (رضی الله عنه) او د ښځې مشوره
د خلافت پر مهال یوه ښځې حضرت عمر ته د مهر په اړه د هغه د پرېکړې پر وړاندې دلیل وړاندې کړ. حضرت عمر د ښځې دلیل وه مانه او خپله پرېکړه یې بېرته واخیسته.
دا پېښه د ښځو د علمي ونډې او د هغوی د نظر د اهمیت څرګندونه کوي.
– د ښځو د عدالت غوښتنه
د راشده خلافت په وخت کې ښځو د خپلو حقونو لپاره خلیفه ګانو ته مراجعه کوله، او هغوی به د هغوی غوښتنو ته پاملرنه کوله.
– تعلیمي ونډې
حضرت عایشه (رضی الله عنها)
د خلافت په دوران کې د ښځینه او نارینه صحابه کرامو لپاره یوه لویه علمي سرچینه وه.
د حدیثونو روایت، د فقهي مسایلو وضاحت، او د دیني زده کړو ترویج کې یې مهم رول درلود.
– اقتصادي فعالیتونه
.ښځې او سوداګري
د خلافت پر مهال ښځو په بازارونو کې سوداګري کوله او د خپلو اقتصادي فعالیتونو د ترسره کولو لپاره آزادې وې.
– د ښځو مالي خپلواکي
ښځې به خپل مالونه په خپلواک ډول سره مصرفول، صدقې ورکول، یا د خپل کورنۍ ملاتړ کولو لپاره کارولی .
– جګړو کې ونډه اخیستل
حضرت نسیبه بنت کعب (رضی الله عنها)
په جګړو کې یې د ټپیانو درملنه کوله او په ځینو حالاتو کې یې په خپله مبارزه کوله.
د جګړې پر مهال مرستې
ښځو به د غزاګانو پر مهال ټپيانو ته اوبه ورکولې، زخمونه یې پانسمان کول، او د اړتیا په وخت کې به یې جګړه هم کوله.
د عثماني خلافت په دوره کې د ښځو ونډې
– سیاسي ونډې
د خرم سلطنت
د عثماني خلافت په دوره کې ځینې ښځو، لکه سلطان حُرّم (د سلطان سلیمان مېرمن)، په سیاسي چارو کې د پام وړ نفوذ درلود.
دا ښځې به د سیاسي پرېکړو په کولو کې د پاچاهانو مشاورې وې او کله ناکله به یې د دولتي چارو مدیریت کې هم برخه لرله.
.د سلطان مېرمنې او مېندې:
د ځینو عثماني پاچاهانو مېندې (والده سلطان) د خلافت په سیاسي چارو کې مهمه ونډه لرله، او د دوی نظرونه به په پالیسۍ جوړونه کې ډېر مهم ګڼل کېدل.
– تعلیم او خیریه کارونه
د ښځو تعلیمي مرکزونه:
د عثماني خلافت پر مهال د ښځو لپاره ځانګړي ښوونځي جوړ شوي وو، چې ښځې به دیني او د ژوند عملي زده کړې پکې کولې.
– خیریه فعالیتونه
عثماني ښځو د روغتونونو، ښوونځیو، او یتیم خانو لپاره مالي مرستې کولې.
د مهريماه سلطان (د سلطان سلیمان لور)
مهر یماه. په څېر ښځو لوی خیریه پروژې، لکه جوماتونه او روغتیايي مرکزونه جوړ کړل.
‌ – اقتصادي فعالیتونه
ښځې او سوداګري
ښځو په بازارونو کې د سوداګرۍ لپاره ځانګړې ونډه لرله. هغوی به خپل مالونه پلورل او تجارتونه یې کول.
د ښځو مالونو او جايدادونو مالکیت:
ښځې د خپل شخصي جايداد او شتمنۍ بشپړ مالکیت لرله او د قانون له مخې د خپلو حقونو څخه ملاتړ کېدله.
د فرهنګي ودې ملاتړ
عثماني ښځو د هنرونو، ادبیاتو، او معمارۍ ملاتړ کاوه.

وروستۍ خبرې:
د راشده خلافت په دوره کې ښځو د دیني لارښوونو په رڼا کې خپل ټولنیز او اقتصادي حقونه ترلاسه کړي وو. هغوی په علمي، اقتصادي، او سیاسي برخو کې خپل رول په ډېر عزت او وقار سره ترسره کاوه.
د عثماني خلافت په دوره کې ښځې په سیاسي او ټولنیزو چارو کې لا زیاتې فعالې شوې. هغوی د تعلیم، خیریه چارو، او سیاست له لارې د ټولنې په پرمختګ کې مهم رول لوبولی دی.
دا بېلګې ښيي چې اسلام د ښځو د ټولنیزو او اقتصادي حقونو ملاتړ کوي او هغوی ته یې د ټولنې د جوړولو په بهیر کې د فعاله او محطاطه ګډون زمینه برابره کړې ده
د افغانستان متدین اولس دي اسلامي امارت ته فرصت ورکړي او ضمنا دی خپله ټولنه و پوهوي چي د دی لپاره چي د ښځینه و حقوق ضائع نشي باید د تیر اشغال او جمهوریټ مهال اختلاطي سیستم او نور غیر شرعي د کار او تدریس رواجونه لغوه شي او اسلامی امارت سره همکاري وشي او یوه د قناعت وړ فضا ایجاده او دغه تشه ډکه شي.