شخصی که صاحب ترتیب بوده، اینک نمازهای زیادی از او ترک، و ترتیب از او ساقط شده است؛ حال اگر این شخص تمامی نمازهای قضایی را بجای آورد، آیا ترتیبش دوباره برمی‌گردد؟
الجواب وبالله التوفیق
ترتیب در میان نمازهای فوت شده و وقتی، هنگامی که کمتر از شش نماز از نمازگزار فوت شده باشد، لازم و ضروری می‌باشد. اما زمانی که شش نماز یا بیشتر فوت شود، رعایت ترتیب از نمازگزار ساقط می‌شود و در این هنگام نمازگزار اختیار دارد ابتدا نماز قضایی را بخواند یا نماز وقتی را.
در مورد عود کردن ترتیب پس از بجای آوردن نمازهای قضایی، علما دو دسته‌اند:
* گروهی بر این باورند که چون ترتیب ساقط شد، باری دیگر و با بجای آوردن نمازهای قضایی برنمی‌گردد و قول راجح نیز همین قول می‌باشد.
* گروهی دیگر قایلند که با خوانده شدن تمامی نمازهای فوتی، باری دیگر ترتیب برمی‌گردد.
در این بین بهترین نظریه که حد وسط هر دو دیدگاه می‌باشد را ابن عابدین رحمه‌الله دارد. ایشان در ردالمحتار بیان داشته است: «وأما إذا قضى الكل فالظاهر أنه يلزمه ترتيب جديد فلا يقال: إنه عاد تأمل». ایشان می‌فرمایند: اگر تمامی نمازهای فوتی بجای آورده شوند، ـ اگرچه ترتیب سابق عود نمی‌کند ولی ـ ترتیب جدیدی برای نمازگزار به وجود می‌آید که رعایت آن الزامی می‌باشد.
الدلائل:
ـ فی الدر:
(ولا يعود) لزوم الترتيب (بعد سقوطه بكثرتها) أي الفوائت (بعود الفوائت إلى القلة) بـ (سبب القضاء) لبعضها على المعتمد، لأن الساقط لا يعود (وكذا لا يعود) الترتيب (بعد سقوطه بباقي المسقطات) السابقة من النسيان والضيق.([1])
ـ و فی الرد:
قوله: (لأن الساقط لا يعود) وأما إذا قضى الكل فالظاهر أنه يلزمه ترتيب جديد فلا يقال: إنه عاد تأمل.([2])
ـ و‌فی قاضی‌خان:
إنّ الترتیب إذا سقط بکثرة الفوائت ثمّ قضی بعض الفوائت وبقیت الفوائت أقل من ستة یعود الترتیب وقال بعضهم لایعود هوالمختار.([3])
(1) الدرالمختار /ج2/ص462/ کتاب الصلاة/باب قضاء الفوائت/داراحیاءالتراث العربی/الطبعة الأولی.
(2)ردالمحتار /ج2/ص462/ کتاب الصلاة/باب قضاء الفوائت/داراحیاءالتراث العربی/الطبعة الأولی.
(3) فتاوی قاضی خان/ج1/ص106/ کتاب الصلاة/فصل فی مسائل الشک والإختلاف…/قدیمی کتب خانه.
و الله اعلم بالصّواب