الجواب وبالله التوفیق

در صورت مسئوله دلیل تقدیم «فجور» بر «تقوی» چنین است : اصول این است که هرگاه تزیین چیزی هدف و مقصود باشد، قبل از آن، شیء مورد نظر را از هر نظر پاک کرده و سپس آن را تزیین و آراسته می‌کنند. بر اساس این اصل، چون بخواهیم «نفس» را آراسته کنیم، ابتدا باید آن را از فسق و فجور پاک نموده و آنگاه به تقوا آن را آراسته سازیم. لذا مطابق این اصل، ذکر نمودن فجور قبل از تقوا مناسب به نظر می‌رسد.

وجه دوم این است که قرآن مجید صرفاً هدایت را خالی بیان نمی‌کند، بلکه احکام و دستورات دارای هدایت را با نهایت بلاغت ذکر می‌کند. چنانچه از نظر اصول قافیه بندی نگاه کنیم، ذکر «تقوی» بعد از «فجور» مناسب تر است.

علامه ابن عاشور تونسی در تفسیر خود می‌فرماید: تقدیم فجور بر تقوا به اعتبار احوال مخاطبان این سوره است که مشرکان می‌باشند و اکثر اعمال آنها فجور محسوب می‌شود و تقوا صفت مسلمانان است که در آن روز اندک بودند.

عبارات المفسرین:

ـ فی روح المعانی:

وقدم الفجور على التقوى لأن إلهامه بهذا المعنى من مبادئ تجنبه وهو تخلية والتخلية مقدمة على التحلية وقيل: قدم مراعاة للفواصل وأضيفا إلى ضمير النفس قيل إشارة إلى أن الملهم للنفس فجور وتقوى قد استعدت لهما فهما لها بحكم الاستعداد، وقيل رعاية للفواصل أيضا.^([1])

ـ وفی التحرير والتنوير:

وتقديم الفجور على التقوى مراعى فيه أحوال المخاطبين بهذه السورة وهم المشركون، وأكثر أعمالهم فجور ولا تقوى لهم، والتقوى صفة أعمال المسلمين وهم قليل يومئذ.^([2])

([1]) روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم/ج15/ص360/تحت آیة:8/دارالکتب‌العلمیة/الطبعة الثانیة.

([2]) التحریر والتنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور/ج30/ص326/مؤسسة التاریخ/الطبعة الأولی.

و الله اعلم بالصّواب