📘 حلال و حرام در معاملات روزمره
👤 نویسنده: هیئت علمی دعوت نیوز
📚 روشنی یافته از قرآن، سنت و فقه حنفی
✅ اهمیت معامله در اسلام
اسلام دین کامل و جامع است که نه‌تنها عبادات، بلکه معاملات و روابط اقتصادی را نیز در چارچوب احکام الهی تنظیم کرده است. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:
«أَفْضَلُ الكَسْبِ كَسْبُ الرَّجُلِ مِنْ يَدِهِ، وَكُلُّ بَيْعٍ مَبْرُورٍ»
بهترین کسب، کار حلالی است که انسان با دست خود انجام می‌دهد و هر معامله‌ای که در آن فریب و گناه نباشد.
(روایت: احمد و طبرانی)
⚖️ اصول کلی معامله در فقه حنفی
فقه حنفی با دقت بالا، شرایط صحت معامله را چنین تعریف کرده است:
-
رضایت دو طرف (عن تراضٍ): بدون اجبار، فریب یا تهدید
-
مالکیت شرعی: فروشنده باید مالک شرعی مال باشد
-
معلوم بودن قیمت و جنس: نباید ابهام وجود داشته باشد
-
منع ربا (سود حرام): هرگونه معامله ربوی ممنوع است
-
عدم غش و فریب: فریب مشتری یا پنهان‌کاری ممنوع است
-
عدم معامله در چیزهای حرام: مثل شراب، گوشت خوک، ابزار قمار و…
❌ معاملات حرام و مشکوک (در معاملات روزمره)
🔸 فروش کالا با دروغ و قسم دروغین
🔸 احتکار و بالا بردن قیمت به شکل مصنوعی
🔸 استفاده از ربا در قرض‌الحسنه یا بانک‌های ربوی
🔸 رشوه در قراردادها
🔸 معامله با کلاه‌برداری دیجیتال یا فروش چیزهای بدون مالکیت واقعی (مثلاً بعضی ارزهای مشکوک یا NFTهای فریبنده)
✅ نمونه‌هایی از معاملات حلال
✔️ خرید و فروش صادقانه با ذکر عیب کالا
✔️ کارگری یا خدماتی با دستمزد عادلانه
✔️ تجارت دیجیتال سالم (مانند طراحی، ترجمه، آموزش)
✔️ اجاره خانه، دکان یا وسایط نقلیه طبق قرارداد شرعی
✔️ سرمایه‌گذاری در تجارت‌هایی که شراب، فحشا، قمار یا دروغ در آن نیست
🕊️ نتیجه‌گیری
مسلمان تاجر باید همواره بداند که رزق حلال عبادت است و هر پولی که به‌دست می‌آورد، نه‌تنها دنیای او، بلکه آخرتش را نیز می‌سازد. معامله‌گری صادق، نزد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم مقام بلند دارد:
«التاجر الصدوق الأمين مع النبيين والصديقين والشهداء»
تاجر راستگو و امین، در قیامت با پیامبران، صدیقین و شهدا خواهد بود.
(ترمذی، حدیث صحیح)
📢 این مقاله را بخوانید، عمل کنید، و با دیگران به اشتراک بگذارید تا فضای اقتصادی جامعه، اسلامی و پاک شود.
🔗 www.dawatnews.com