📘 عنوان: اهداف سوره‌های قرآن کریم – بخش چهارم
👤 نویسنده: سید میر تمنا
🌐 ناشر: دعوت نیوز.کام – وب‌سایت جامع اهل سنت (امام ابوحنیفه رحمه‌الله)
🔗 لینک مشاهده مقاله: https://tinyurl.com/2s3s3um2
*********************************************
آداب معاشرت
هدف سوره نور را میتوان آداب معاشرت خواند: محمد ابراهیم الحمد درمورد هدف سوره نور مینویسد: هدف سوره آداب معاشرت است که چگونه زنده گی بازنان داشته باشند؟
چگونه آداب یکجا زنده گی راداشته باشند ؟
چگونه آداب ملاقات وزیارت همدیگر را داشته باشند[i]
نیلوی نیزهدف سوره را بیان آداب معاشرت گفته است وبه طور نمونه یکی آنها را مشخص آورده است که در زنده گی معاشرتی نباید کسی را تهمت زد.[ii]
زحیلی هدف سوره حجرات را به نکات ذیل خلاصه نموده است: بیان احکام اصلاح و تنظیم جامعه که عبارت اند از: تربیت سالم و نیرومند، اخلاق پسندیده، آداب عامه وخاصه، آداب خاصه تعلق آن با پیامبر(صلی الله علیه وسلم)است. که چگونه با آنحضرت رفتار داشته باشند،
این سوره آغازشد به بیان آداب جهاد.[iii]
سخا و جود
درمورد هدف سوره حدید بدخشانی مینویسد: از اهداف سوره تشویق و تحریک به سوی انفاق در راه الله متعال است.چون یکی از نشانه های بارز ایمان انفاق در راه الله است بنا بر آن بعد از دستور به ایمان الله متعال به انفاق تر غیب میکند بدخشانی میگوید:« این سوره مردم را به سوی ایمان به الله وبه پیغمبرش وسپس به انفاق در راه الله ترغیب داده فضیلت ومرتبت بزرگ انفاق کنندگان در راه خودش را بیان میدارد».[iv]
ازاین سوره تشویق به سوی سخا و زدودن صفت بخل معلوم میشود. گرچه مسائل دیگری را نیز شامل است اما این موضوع چون درشتر به نظر مفسر نامبرده معلوم شد، آنرا به عنوان هدف سوره تعین کرده است.
سید قطب رحمه الله هدف سوره را بنابر این که اگر درتمام سوره تلاش شود، در آن دعوت به جماعت های اسلامی است تا ایمان حقیقی را درخود محقق سازند، ایمانی که همه موانع را برمیدارد. مانند: مال, اولاد و زینت های روی زمین.[v]
برداشتن موانع ایمان که درسر راه آن قرار دارد از آن جمله محبت با مال است در این سوره این مانع برداشته میشود و برداشتن محبت مال خود معنای سخا رامیدهد.
نیشاپوری هدف سوره عادیات را تشویق به سوی سخاوت و جوانمردی دانسته مینویسد:
هدف سوره عادیات بیان خساست انسانی است که عادت اش نا سپاسی، عدم صبر و حرص بر جمع آوری مال است، این صفات بد و ناپسند مانع کمال حقیقی انسان و درک از معاد میگردد. الله متعال برای بیداری انسان از این خواب غفلت سوگند یاد میکند .[vi]
پس حرص برجمع آوری مال به تعقیب خود بخلی را به میان می آورد که منافی سخاوت و جوانمردی است.
ششم:اهداف تربیتی
تربیت الهی
اهداف یک عده سوره های قرآن کریم را تربیت تشکیل میدهد. اما تربیتی که عهده دار آن الله جل جلاله است. اگر به سخن صاحب تفسیر المیزان نگاهی انداخته شود که در مورد سوره یوسف تحت عنوان بیان در صدر سوره نوشته است, هدف سوره یوسف را بیان محبت الهی میداند که خداوند متعال نسبت به بنده اش كه ايمان خود را خالص، و دلش را از محبت او پر كرده و ديگر جز به سوى او به هيچ سوى ديگرى توجه نداشته باشد. چنين بنده اى را خداوند خودش عهده دار آموزش او شده، او را به بهترين وجهى تربيت می كند.[vii]
معلوم میشود که هدف سوره یوسف تربیت الهی است طوریکه حضرت یوسف علیه السلام را تربیت نمود که هنگام دچارشدن به فحشاء به الله متعال پناه میبرد و اسیر هوس های نفس خود نمیشود. چون آنحضرت همواره از آغاز طفولیت تا جوانی و پس ازجوانی مرگ و سوال مرگ شان همواره تحت نظارت الهی بوده است. این تربیت الهی یک نوع روش ندارد بلکه با روش های متعددی انسان را تربیت میکند که در بحث بعدی به روش های تربیت الهی اشاره خواهیم کرد.
سید قطب رحمه الله هدف سوره بینه را به میان آوردن اصلاح دانسته است بر باشنده گان زمین پس از آن که عقائد شان فاسد و اخلاق شان به باد رفته بود. الله متعال خواست توسط رسالت پیامبر)صلی الله علیه وسلم) این معضله را از بین ببرد و عبادت برای الله یکتا انجام شود.[viii]
معلوم شدکه الله متعال عهده دار تربیت انسانها است و لو که توسط پیامبران وفرستاده گانش باشد.
[i] – اغراض السور؛ ج1؛ ص 36
[ii] مرآت القران ؛ص 127
[iii] – تفسير المنير؛ ج 26 ؛ ص 212
[iv] -تفسیر ازهر البیان, ج 8 ص 364
[v] – فی ظلال القران؛ ج 6 ؛ص 3475
[vi]– نیشابوری, نظام الدین حسن بن محمد؛ تفسير غرائب القران ,تحقیق زکریا عمیرات,دار الکتب العلمیه
بیروت(1416 ق)چاپ اول ؛ج ۶؛ ص ۵۴۹
[vii] – تفسير الميزان؛ ج 11 ص 73
[viii] – فی ظلال القران؛ ج ۶ ؛ ص ۳۹۴۸