کلمه :
تعريف : کلمه هغه قول دی چې په مفرده (يوازې) معنی دلالت کوي لکه : کتاب ، قرأ ، مدرستان ، مهندسون ، طلاب ، عبدالرحمن ، مکة المکرمة .
يعنې کلمه د جملې په مقابل کې په واحده معنی دلالت کوي برابره خبره ده که هغه يو لفظ وي لکه : کتاب يا دوه لفظونه وي لکه : عبدالرحمن (عبد – الرحمن ) کلمه بلل کيږي ځکه چې معنی مفرده ده .
د کلمې اقسام :
کلمه په دری قسمه ده : فعل ، اسم او حرف (توری).
فعل :
فعل په لغت کې کار او فعاليت ته وايي او په اصطلاح کې هغه کلمه ده چې په يوه ځانګړې معنی دلالت کوي په داسې حال کې چې د هغه معنی په دريو زمانو ( ماضی ، حال او آینده ) پورې تعلق ولري .
د فعل علائم (نښانې) :
کچېرې کومه کلمه لاندې علايم قبول کړي نو پر فعل باندې دلالت کوي لکه :
۱- قد : حرف تحقيق دی چې فعل ماضي او مضارع يې دواړه قبلوي لکه : قد أفلح المؤمنون،قد قام ، قد يقوم .
۲- السين او سوف : سين او سوف يوازې د مضارع فعل قبلوي چې په مستقبل ( راتلونکی زمانه ) دلالت کوي لکه : سيقوم ، سوف يقوم .
۳- تاء التانيث ساکنه : د کلمې آخره ساکنه تاء يوازې د ماضي فعل قبلوي لکه : قامتْ ، ضربتْ .
۴- تاء الفاعل : د کلمې آخره متحرکه تاء يا تاء فاعل یوازې د ماضي فعل قبلوي لکه : ذهبُ ، ذهبَ ، ذهبِ .
۵- نون التوكيد: نون التوکيد يا د تأکيد او ټينګار نون په فعل مضارع او امر داخليږي چې د تاکيد معنی لري لکه :أقبلنْ يا زيدُ .
۶- لم : د لم حرف يوازې په فعل مضارع باندې داخليږي او دغه حرف د نفی ، جزم او قلب په نوم ياديږي .
نفي : چې کله په فعل مضارع داخل شي فعل مضارع منفي کوي لکه :لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ (اخلاص)
جزم : د لم حرف چې کله په مضارع داخل شي فعل مضارع جزم ګرځوي (د فعل آخر حرف ساکن ګرځي ) لکه : لم يذهبْ محد إلی المدرسة .
قلب : د لم حرف چې کله په مضارع داخل شي مضارع ماضي ته بدليږي .
اسم :
اسم (نوم) هغه کلمه ده چې يوه ځانګړی معنی ولري حال چې د دريو زمانو (ماضی ،حال او آينده ) سره مل نه وي .
د اسم علائم (نښانې ) :
کچېرې کومه کلمه لاندې علايم قبول کړي نو پر اسم باندې دلالت کوي لکه :
۱- د الجر ( د ورستي حرف زير يا دوه زيرونه) قبلول لکه : ويل للضيفِ ،اللهِ – الرحمنِ –الرحيمِ
۲- د التنوين قبلول لکه :محمدٍ– کتابٍ-رجلٌ
۳- د حرف نداء (يا) قبلول لکه : يا أخت هـارون، يا ارض ، ياسماء ، يا احمد .
۴- د حروف (ال) قبلول لکه : دار= الدار ، البيت ، المسلم .
۵- اسماء د جمع او مثنی په شکل راځي او د اسماء څخه پرته افعال د جمع او مثنی په شکل نه راځي ځکه افعال اشياء نه دي او اسماء اشياء دي عدد او شمير د اشياؤ د پاره وي لکه : کتابتان نو دا کلمه په اسم دلالت کوي چې کتاب دی ، رجال دا هم په اسم دلالت کوي چې رجل دی .
۶- ځنې د قواعدو علماء دا نښه هم ذکر کوي چې : د مضاف په شکل واقع کېدل داسې چې دوه اسمونه پرلپسې راشي اول ته يې مضاف او دوهم ته يې مضاف الیه وايي لکه : کتاب الطالب ، يوم الدين .
کتاب اسم دی او طالب هم اسم دی همدارنګه يوم او الدين دواړه اسماء دي .
حرف :
حرف هغه کلمه ده چې مستقله معنی ونه لري او د نورو کلمو د يو ځای کولو لپاره په کاريږي لکه د (في) کارول په لاندې جمله کې :
جلست فی البيت ( په کور کې کښيناستو ) .
او حرف څه خاصه علامه نلري .
يادونه : يوازې فعل او اسم د تغير او بدلون وړ دي او حرف هميشه ثابت وي .
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
که تاسو غواړئ چې علمي او تحقیقاتي لیکنې او مقالې مو په دعوت نیوز کې خپرې شي نو لاندې لینک کیکاږئ او مونږ ته په انلاین بڼه خپله لیکنه را واستوئ؛
https://dawatnews.com/submit-article/
شرعي پوښتنه:
که کومه شرعي پوښتنه لری دمهربانی له مخې لاندې فورم ډک کړی او خپله پوښتنه ثبت کړئ.