الجواب وبالله التوفيق
يا الله توفيق رانصيب کړئ د صحيح جواب!
کله چې يو شفيع، لکه پلار، د شفعې حق له خپل حق څخه تېر شي، نو د هغه اولاد دا حق نشي غوښتلی، ځکه شفعه شخصي حق دی، د ارث په ډول نه انتقالېږي. شفعه يو اختیاري او وقفي حق دی، چې د خپل وخت او مستحق کس پورې محدود دی.
فقهاوو تصريح کړې چې که شفيع ژوندی وي، خو شفعه ترک کړي، نو دا حق ساقط شوی ګڼل کېږي، او اولاد يې نشي غوښتلای، ځکه چې دا حق د شفيع شخصي رضامندۍ او دعوې پورې تړلی وي. که هغه غلی شي، یا نه غوښتنه وکړي، یا خپل حق معاف کړي، نو دا حق ختمېږي.
علامه ابن عابدین رحمه الله وايي:
«الشفعة تسقط بالإسقاط أو بالتراخي أو السكوت عند العلم بالبيع»(رد المحتار)
يعنې شفعه د معاف کولو، ځنډ یا له پوهېدو سره غلي کېدو سره ساقطه کېږي.
په دې کې د وارثانو هېڅ حق نه پاتې کېږي، ځکه دا انتقال نهکېدونکی، شخصي، او فوري غوښتل کېدونکی حق دی. په فقه حنفي کې دا قاعده ثابته ده چې «الحقوق الشخصية لا تورث»، يعنې شخصي حقوق ارث نه کېږي.
همداراز، امام سرخسي رحمه الله وايي:
«إذا ترك الشفيع شفعته، لم يكن لأولاده أن يطالبوا بها»(المبسوط،)
که شفيع خپله شفعه پرېږدي، نو د هغه اولاد دا حق نه لري چې بيا يې وغواړي.
د افغانستان د مدني قانون د مادې ۲۳۱۸ او ۲۳۲۰ مطابق هم شفعه بايد له عقد وروسته ژر تر ژره و غوښتل شي، او که شفيع خپل حق وانخلي، نو ساقط کېږي، او بل څوک نشي ترې استفاده کولای.
نو د پلار له خوا د شفعې ترک کول د دې معنا لري چې دا حق ختم شو، او اولادونه يې بيا نشي غوښتلای، ځکه دا نه انتقالېدونکی حق دی، نه ارث دی، او نه قابل انتقال عقد. دا مسأله د شريعت د عدل، وضاحت، او مالونو د حفاظت يو ښکلی مظهر دی.
فإن كان صوابا فمن الله وإن كان خطأ فمني ومن الشيطان والله ورسوله بريئان منه.
که ليکنه درسته او مفيده وي دا د الله سبحانه وتعالی په توفيق او مدد سره او که غلطيانې په کښي موجود وي دا زما کمزورئ ده او ما پري خبر کړي مننه .
………………………..
الجواب الصحيح : خالد منصور هډه وال
—————————
که شرعي سوالونه لري ځواب لپاره برا وټسپ نمبر باندې مونږه سره شريک کړي
نوټ..
او ضرور ئي شير کړئ مننه .
مننه له هغه چا نه چې ليکنه ئي وه لوستله او د ګوتو نښه يې پرېښوده.!