ليکنه : مولانا محمد جمیل اختر ندوی
ژباړه: خالد منصور هډه وال الافغاني
حضرت رفیده رضی الله عنها: لومړنۍ مسلمانه ډاکټره او جراحه
د نړۍ په باکمالو ښځو کې یو نوم د حضرت رفیده رضی الله عنها دی، چې د اسلام لومړنۍ “ارتوپيډیک جراحه” او “په اسلام کې لومړنۍ نرسه” ګڼل کېږي. په دې برخه کې د فلورنس نایټنګیل (Florence Nightingale) نوم هم اخېستل کېږي، چې د تاریخ لومړنۍ نرسه ګڼل شوې ده، خو دا خبره سمه نه ده. د دې دلیل دا دی چې فلورنس په ۱۸۲۰ میلادي کال کې زېږېدلې ده، په داسې حال کې چې حضرت رفیده رضی الله عنها د ۶۲۰ میلادي کال په لسیزه کې نړۍ ته راغلې وه.
رُفَیْدَهُ بنت سعد الاسلمیه د اسلام په تاریخ کې لومړۍ مسلمانه نرسانه او ښځينه جراحي ګڼل کېږي، چې هم د طبې خدماتو په ډګر کې يې ځانګړی نوم درلود او هم د ټولنيزو چارو فعاله ښځه وه.
معلومات شخصیت
پیداښت: د ۶۲۰م کال لسیزه
ځای: مدینه منوره
مسلک: نرسانه
ژبه: عربي
د پوځي خدمت برخه: غزوه خندق، غزوه خیبر
—
ابتدایي ژوند
رُفَیْدَه د بني اسلم د قبیلې سره تړاو درلود، چې د خزرج یو مشهور ټبر و. هغې د مدینې منورې د لومړیو هغو خلکو څخه وه چې اسلام یې قبول کړ. کله چې رسول الله ﷺ مدینې ته هجرت وکړ، نو رفیده د انصارو ښځو سره یوځای د هغه استقبال وکړ.
د سیرت علماوو رفیده په نیکۍ، زړه سوي او ښه درملنې کولو کې مشهوره ګڼلې ده. هغه نه یوازې خپله په طبي چارو کې ماهره وه، بلکې نورو ښځو ته یې هم د درملنې زده کړه ورکوله، چې په دې کې د رسول الله ﷺ یوې مشهورې صحابیه حضرت عائشې (رض) هم شامله وه.
طبي پس منظر
رفیده په داسې کورنۍ کې زیږېدلې وه چې د طب په برخه کې یې مهارت درلود. د هغې پلار، سعد الاسلمي، یو ماهر طبیب و چې رفیده هم د هغه څخه طب زده کړ. د ناروغانو درملنې شوق رفیده یوې وړې معالجې وګرځوله.
په نبوي غزاګانو کې، رفیده د ټپيانو درملنه او پټۍ کول ترسره کول.
کارنامې
رفیده د ښځو یوه ټیم روزلې وه چې د نرسانو په توګه کار وکړي. د غزوې خیبر په وخت، رفیده او د هغې نرسانو ټیم رسول الله ﷺ ته ورغلل او له هغه څخه یې اجازه وغوښته چې په جګړه کې برخه واخلي او د ټپیانو مرسته وکړي. رسول الله ﷺ هغوی ته اجازه ورکړه، او د هغوی خدماتو ته په درناوي سره رفیده ته د جګړې برخه اخیستونکو مجاهدینو په اندازه انعام ورکړل شو.
د رفیده الاسلمیه په نوم نرسانو جایزه
هر کال په بحریه پوهنتون کې د آیرلینډ د شاهي جراحانو کالج لخوا د کامیابو زدهکوونکو لپاره د “نرسانې په برخه کې د رفیده الاسلمیه جایزه” ورکول کېږي. دا جایزه هغه زدهکوونکي ته ورکول کېږي چې په غوره توګه د ناروغانو پاملرنه ترسره کوي.
دا یوه څرګنده خبره ده چې حضرت رفیده رضی الله عنها څنګه د ناروغانو پالنه کوله، په جګړه کې د ټپيانو درملنه یې څنګه کوله او د ټپيانو د ژغورنې لپاره یې د خپل خیمې دروازې پرانیستې وې. د دې خدماتو ارزښت د نن ورځې د مدرنو نرسونو او حتی جراحانو په څېر لوړ ګڼل کېږي.
د دې لپاره چې دا حقیقت روښانه شي، حتی په ویکيپېډیا کې هم ذکر شوې چې حضرت رفیده رضی الله عنها د فلورنس نایټنګیل څخه ۱۲۰۰ کاله مخکې د نرسنګ په نړۍ کې ماهره ګڼل شوې وه.
خو یوه حیرانونکې خبره دا ده چې تاریخي لیکوالانو د حضرت رفیده رضی الله عنها په اړه ډېر څه نه دي لیکلي، یوازې څو کرښې یې شته دي. همدا لامل دی چې د دوی د ژوند ډېری اړخونه لا هم پټ پاتې دي. په دې مقاله کې هڅه شوې چې د سیرت او تاریخ پوهانو ټولې موندنې په یو ترتیب سره وړاندې شي، ترڅو د لوستونکو لپاره د هغې شخصیت او خدمات روښانه شي.
حضرت رفیده رضی الله عنها د اسلامي تاریخ یوه مشهوره او باکماله شخصیت ده، چې د خپلې وخت په طبابت، جراحي او انساني خدمتونو کې یې ځانګړی مقام درلود. دلته د هغوی ژوند او خدمات په تفصیل سره وړاندې شوي دي:
—
د حضرت رفیده رضی الله عنها پېژندنه:
نوم او نسب:
د هغوی بشپړ نوم رفیده بنت سعد بن عتبہ و، چې په ځینو روایتونو کې کُعیبه بنت سعد هم یاده شوې ده. هغوی د قبیله اسلم څخه وې.
زېږېدنه:
رفیده رضی الله عنها په یثرب (مدینه) کې زېږېدلې وه، چې د اسلام څخه مخکې د خپلو خلکو لپاره درملنې او نرسانې خدمات ترسره کول.
د پلار مسلک:
د هغوی پلار سعد اسلمي یو نامتو طبیب او د خپلې قبیلې درمل پوه و، له چا څخه چې حضرت رفیده خپله ابتدايي طبي زده کړه ترلاسه کړه.
د اسلام منل:
حضرت رفیده رضی الله عنها د حضرت مصعب بن عمیر رضی الله عنه د بلنې له برکته اسلام قبول کړ.
هغوی د هجرت پر مهال رسول الله ﷺ ته بیعت وکړ او د هغو ښځو په ډله کې وه چې مدینې ته د رسول الله ﷺ په راتګ یې هرکلی وکړ.
—
په طبابت او جراحي کې مهارت:
د مهارتونو پراختیا:
رفیده رضی الله عنها نه یوازې د ناروغانو په درملنه کې مهارت درلود، بلکې په جراحي (سرجري) کې یې هم ځانګړې وړتیا لرله.
رفیده خېمه:
رسول الله ﷺ د جګړې په وخت کې د هغې لپاره ځانګړې طبي خېمه جوړه کړې وه. د زخمیانو درملنه به په دې خېمه کې کېدله.
د رسول الله ﷺ باور:
په غزوۀ خندق کې، کله چې حضرت سعد بن معاذ رضی الله عنه ټپي شو، رسول الله ﷺ امر وکړ چې هغه دې د حضرت رفیده خېمې ته ولېږدول شي، ترڅو د هغوی ښه درملنه وشي.
—
په جهادونو کې ګډون:
رفیده رضی الله عنها په غزوۀ بدر، احد، خندق او خیبر کې ګډون درلود.
هغوی د زخمیانو درملنه، مرهم پټۍ او د هغوی پوره ساتنه کوله.
په غزوۀ خیبر کې د هغې خدماتو په بدل کې ورته د نارینه و په څېر برخه ورکړل شوه.
—
د طبي زده کړو سرچینه:
د حضرت رفیده طبابت د هغوی د پلار سعد اسلمي له لارې پیل شوی و، چې په خپل وخت کې یو مشهور طبیب و.
د تاریخ له مخې، رفیده رضی الله عنها د اسلامي نړۍ لومړنۍ نرسه بلل کېږي.
—
نورې یادونې:
رفیده رضی الله عنها نه یوازې د زخمیانو او ناروغانو د جسماني درملنې لپاره هڅې کولې، بلکې هغوی ته یې روحي ملاتړ هم برابر کړی و.
د هغې خدمتونه د عصري نرسنګ بنسټ ګڼل کېږي.
—
خلاصه د بحث!
حضرت رفیده رضی الله عنها د اسلام په لومړیو وختونو کې یوه بې مثاله او زبردسته ښځه وه. د هغوی خدمات نه یوازې د ښځو لپاره الهام دی، بلکې د اسلامي تمدن لپاره هم یو مهم باب دی. د هغوی ژوند موږ ته دا راښيي چې ښځې څنګه د ټولنې د ودې لپاره مهم رول لوبولی شي.
ژباړه او ترتیب خالد منصور هډه وال.
که ليکنه درسته او مفيده وي دا د الله سبحانه وتعالی په توفيق او مدد سره او که غلطيانې په کښي موجود وي دا زما کمزورئ او نا اهلي ده.
ليکنه څومره مفيده وه ؟
څو فيصده ګټوره وه
20 فيصده…
50 فيصده…
80 فيصده…
او يا هم
100 فيصده…
کمنټ کښي فقط
20
50
80
100
وه ليکي.
او ضرور ئي شير کړئ مننه .
د دعوت نیوز رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت نیوز رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت نیوزبانکي پتهIslamic Bank AC # 00105100585219 :
د واټس آپ شمېره WhatsApp: +93 747 162 162:
Support Dawatnews Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawatnews Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
Islamic Bank AC # 00105100585219
Account for international payments: 00105100585219
WhatsApp:+93 747 162 162