۲- د معلوم او مجهول له مخې د فعل اقسام :
معلوم فعل هغه دی چې جمله کې فاعل ذکر شوی وي لکه : نَصَرَ سعيد احمداً ( سعيد د احمد مدد وکړ ) .
مجهول فعل : هغه دی چې د هغه په کلام کې فاعل ذکر شوی نه وي ، او د فعل نسبت مفعول ته وشي چې بيا دې مفعول ته (نائب فاعل ) وايي ځکه چې فاعل ځای يې نيولی دی .
نَصَرَ احمداً (د احمد مرسته شوې ) په دې جمله کې نَصَرَ فعل مجهول دی ځکه مفعول يې معلوم نه دی .
مجهوله ماضي :
که و غواړو ماضی معلوم په مجهول بدل کړو د آخر حرف ماقبل ته زير ورکوو او حرف متحرک ماقبل ته يې پيښ ورکوو
لکه : ضَرَبَ —– ضُرِبَ
مجهوله مضارع :
که وغواړو معلوم مضارع په مجهوله بدله کړو د (اتين) حروف ته پښ ورکوو او د آخر حرف ماقبل ته زبر ورکوو .
لکه يَضربُ —- يُضرَبُ
مجهول امر :
که وغواړو معلوم امر په مجهول بدل کړو لام مکسور (زير لرونکي ) ور سره علاوه کوو .
لکه : يضرب —- لِيضرب
۳- صحيح او معتل افعال :
فعل د حروفو د څرنګوالی له جهته په دوه قسمه دی صحيح او معتل .
صحيح : صحيح هغه فعل دی چې حروف يې اصلي وي حروف (عله) ونه لري .
لکه : کَتَبَ ، نَصَرَ
معتل : هغه فعل دی چې د هغه په اصلي حروفو کې حروف (عله) چې عبارت له (واو، ياء او الف ) څخه دي موجود وي لکه :
وَجَدَ قَوَلَ ( عله حروفو څخه واو موجود دی ) .
يَسَرَ رَمَی ( عله حروفو څخه ياء موجوده ده ) .
الف منقلبه ، هغه الف دی چې په اصل کې واو او ياء وو لکه : قال په اصل کې قول وو او رَمی په اصل کې رَمَيَ
صحيح کلمې په دوه ډوله دي سالم او غير سالم يا مهموز او يا مضاعف .
مهموز : هغه کلمه ده چې په اصلي حروفو کې يې همزه موجوده وي لکه : أمرَ سَألَ
مضاعف : هغه کلمه ده چې د هغه دوه اصلي حروف هم مثله وي لکه : مَدَدَ فَرَرَ
۴- لازم او معتدي افعال :
لازم : هغه فعل دی چې فقط فاعل ته ضرورت لري لکه : ذهبَ احمد (احمد لاړ ) .
معتدي : هغه فعل دی چې د فاعل سربيره مفعول ته هم ضرورت لري لکه : نَصرَ سَعيد زيداً ( سعيد د زيد سره مرسته وکړه ) .
۵- ثلاثي او رباعي :
کوم فعل چې دری اصلي حروف ولري ثلاثي بلل کيږي لکه : ضرب ، نصر .
کوم فعل چې د اصلي حروفو علاوه زيات شوي حروف ولري ثلاثي مزيد بلل کيږي لکه : ضارب ، احسن .
همدارنګه کوم فعل چې څلور اصلي حروف ولري رباعي بلل کيږي لکه : زلزل .
او که د اصلي حروفو سربيره اضافي حروف ولري رباعي مزيد بلل کيږي لکه : تزلزل .
۶- مثبت او منفي :
مثبت : هغه فعل دی چې د کار په کولو يا تر سره کېدو باندې د دريو زمانو څخه په يو زمانه کې دلالت وکړي لکه : نصرَ ، ينصرُ .
منفي : هغه فعل دی د کار په نه کولو يا نه تر سره کېدو باندې د دريو زمانو څخه په يو زمانه دلالت وکړي لکه : ما نصر (کومک يې ونکړ ) ، لاينصر (کومک نه کوي ) .
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
که تاسو غواړئ چې علمي او تحقیقاتي لیکنې او مقالې مو په دعوت نیوز کې خپرې شي نو لاندې لینک کیکاږئ او مونږ ته په انلاین بڼه خپله لیکنه را واستوئ؛
https://dawatnews.com/submit-article/
شرعي پوښتنه:
که کومه شرعي پوښتنه لری دمهربانی له مخې لاندې فورم ډک کړی او خپله پوښتنه ثبت کړئ.