محل سجده سهو را در نماز با دلایل ارائه دهید. آیا این مطلب که در قعده اخیر بعد از تشهد سلام گفته شود و پس از آن دو سجده بجای بیاورد و سپس تشهد و درود خوانده سلام بگویید، منبع موثق دارد؟ در ضمن دلیل دو بار تشهد خواندن در یک قعده را نیز بیان فرمایید؟

الجواب باسم ملهم الصواب

محل سجده سهو در نماز، بعد از تشهد در قعده اخیر است و تفصیل آن نیز همان است که در سوال ذکر شد.

بله! اغلب کتب فقهی احناف این تفصیل را تصریح کرده، و نیز از کتب حدیث، دلیل بیان کرده اند. چنانکه در ذیل ذکر خواهند شد. دلیل دو مرتبه تشهد خواندن در قعده سجده سهو را نیز بعضی کتب این گونه تصریح کرده اند که بجای آوردن سجده سهو، تشهد قبل از سجده را از بین می برد پس باید تشهد دیگری خوانده شود.

الدلائل:

ـ فی الدر:

(یجب بعد سلام واحد عن يمينه فقط) لأنه المعهود، وبه يحصل التحليل وهو الأصح بحر عن المجتبى… (سجدتان. و) يجب أيضا (تشهد وسلام) لأن سجود السهو يرفع التشهد دون القعدة لقوتها.^([1])

– وفی الهندیه:

ومحله: بعد السلام سواء کان مِن زیادة أو نقصان… وکیفیته: أن یکبّر بعد سلامه الأول ویخرّ ساجداً ویسبّح فی سجوده ثم یفعل ثانیا کذلک ثم یتشهّد ثانیا ثمّ یسلم کذا فی المحیط.^([2])

ـ و فی هامش دررالحکام:

(قوله وتشهد وسلام) أشار به إلى أن السهو يرفع التشهد. وأما رفع القعدة فلا بخلاف السجدة الصلبية وسجدة التلاوة وإذا تذكر إحداهما في القعدة فسجدها فإنها ترفع القعدة.^([3])

([1])  الدرالمختار/ ج3/ص 703- 704/کتاب الصلوة/باب سجودالسهو/ ط دارالحدیث.

([2]) الفتاوی الهندیه/ج1/ص 185/کتاب الصلوة/باب سجودالسهو/دارالفکر.

([3]) درر الحکام فی شرح غرر الأحکام/ج1/ص 414/کتاب الصلوة/باب سجودالسهو/ اولوالالباب/الطبعة الأولی.

و الله اعلم بالصّواب