مضارع هغه فعل دی چې په حال يا راتلونکي وخت کې د يوه کار په کولو دلالت کوي لکه :تذهب( ته ځې) ، يکتب ( هغه ليکل کوي ) ،سيأکتب ( ژر ده چې هغه به ليکل وکړي) .
د فعل مضارع علايم :
مضارع هغه فعل دی چې سين او سوف او همدارنګه د أتين (أ، ت ، ي ، ن ) توري او د (لم) توری قبلوي لکه :
أکل (متکلم) ، تکل (مخاطب ) نکل (جمع ) ، يکل (غايب) .
که و غواړو ماضي کلمه په مضارع واړوو د کلمې په سر کې د أتين حروف علاوه کوو:
(فرح) يوه ماضي کلمه چې په لاندې ډول پر مضارع کلمه بدليږي :
۱- که همزه ور باندې داخله کړو (أفرح) به شي د متکلم مذکر واحد لپاره به شي .
۲- که تاء ور باندې داخله کړو (تفرح) به شي د مخاطب مذکر واحد لپاره به شي .
۳- که ياء ور باندې داخله کړو (يفرح) به شي د غائب مذکر واحد لپاره به شي .
۴- که ن ور باندې داخل کړو (نفرح) به شي د جمع مذکر د لپاره به شي .
مثالونه د مختلفو صېغو د پاره په لاندې ډول دي :
سين او سوف دواړه د مستقبل (راتوونکي ) زمانې لپاره استعماليږي چې سين د نږدې استقبال او سوف د لرې اسقبال لپاره استعماليږي .
http://www.halqat.com/Books-2-1.html
د (فرح) تصريف په فعل مضارع کې :
أنا أفرح نحن نفرح
أنتَ تفرح أنتما تفرحان
أنتِ تفرحين أنتما تفرحان
هو يفرح هما يفرحان
هي تفرح هما تفرحتا
نحن نفرح
أنتم تفرحون
أنتن تفرحن
هم يفرحون
هن تفرحون
د (قال) فعل تصريف په مضارع کې :
أنا أقول نحن نقول
أنتَ تقول أنتما تقولان
أنتِ تقولين أنتما تقولان
هو يقول هما يقلان
هي تقول هما تقلان
نحن نقول
أنتم تقولون
أنتن تقلن
هم يقلون
هن يقلن
د (وصل) فعل تصريف په مضارع کې :
د (وصل) فعل صيغې په مضارع کې د مفرد ، مثنی او جمع لپاره :
|
مفرد |
مثنی |
جمع |
|
|
متکلم |
أنا أصلِ |
نحن نصِل |
نحن نصِل |
|
مخاطب – نارينه |
انتَ تصِل |
أنتما تصِلان |
أنتم تصِلون |
|
مخاطبه – ښځينه |
أنتِ تصِلين |
أنتما تصِلان |
أنتن تصِلن |
|
غائب |
هو يصِل |
هما يصِلان |
هم يصِلن |
|
غائبه |
هی تصِل |
هما تصِلان |
هنَّ يصِلن |
د مضارع فعل حالتونه :
د مضارع فعل ځنې خاص حالتونه لري چې په لاندې ډول دي :
۱- مضارع فعل د حال او آينده تر مينځ شريک دی .
۲- مثبت دی .
۳- د خبر معنی لري چې د څه شي په باره کې خبر ورکوي .
۴- مرفوع دی .
اول حالت د حال او مستقبل (آينده ) فعل :
د مضارع فعل د حال او راتلوونکې زمانې تر مينځ مشترک دی .
که وغواړو يوازې د حال معنی ورکړي يو مفتوح (زور) واله لام د کلمې په سر کې علاوه کوو لکه :
احمد يکتب ( احمد ليکل کوي ) = احد لَيَکتب ( احمد همدا اوس په ليکلو مشغول دی ) .
او که و غواړو يوازې د مستقبل معنی ورکړي (سين ) يا (سوف) د کلمې په سر کې زياتوو لکه :
احمد سَيَکتب ( احمد به ژر تر ژره ليکل وکړي) .
احمد سَوف يکتب ( کيدای شي احمد وروسته ليکل وکړي ) .
د سين او سوف تر مينځ دا فرق دی چې سين د نږدې آينده او سوف د لرې آينده د پاره کارول کيږي .
دوهم حالت – مضارع منفي :
د مضارع فعل مثبت دی ، که وغواړو هغه په منفي بدل کړو د کلمې په سر کې د نفی حروف را وړو چې عبارت دي له : (ما) او (لا) څخه لکه : ينصر ( مدد کوي ) = لاينصر ( مدد نه کوي ) يَضحک ( خاندي ) = مايَضحک ( نه خاوندي ) .
دريم حالت استفهامي مضارع :
د مضارع فعل خبر ورکوي که وغواړو هغه د سوال په شکل جوړ کړو نو د کلمې په سر کې د سواليه حروف چې عبارت دي له : أ ( آيا ) او هل ( آيا ) د کلمې په سر کې زياتوو لکه :
يَعلم ( پوهيږي ) = أيَعلم ( آيا پوهيږي؟ ) .
يکتب ( ليکل کوي ) = هل يکتب ( آيا ليکل کوي ؟) .
څلورم حالت منصوب فعل :
د مضارع فعل په اصل کې مرفوع دی .
د نصب حروف دا دي : ان ، لن ، کی ، اذن
ان ( دا چې ) = ان يکتب ( دا چې وليکي ) .
لن ( هيڅکله ) = لن ينصر ( هيڅکله مدد نه کوي ) .
کی ( لپاره ددې )= کی يخرج ( لپاره ددې چې را ووځي ) .
اذن ( په دې وخت کې ) =اذن يخرج ( په دې وخت کې چې را ووځي .
د مضارع د نصب مفصل بيان به ان شآء الله په نحوه کې راشي .
تمرين
۱- لاندې افعال مضارع ته واړوئ :
لَعِبَ سَكَتَ أَكَلَ شَرِبَ جَلَسَ
إِنْتَبَهَ كَتَبَ أَدَّبَ مَرَّنَ فَهِمَ
إسْتَفْهَمَ هَاجَرَ سَمِعَ خَبَّرَ تَقَدَّمَ
۲- د “كتب” فعل لپاره د مضارع صيغې وليکئ ؟
۳- لاندې افعال ماضی ته واړوئ :
تَفْهَمُ – تأکل – يذهب – يصبر – أستيقظ – أکتب
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
که تاسو غواړئ چې علمي او تحقیقاتي لیکنې او مقالې مو په دعوت نیوز کې خپرې شي نو لاندې لینک کیکاږئ او مونږ ته په انلاین بڼه خپله لیکنه را واستوئ؛
https://dawatnews.com/submit-article/
شرعي پوښتنه:
که کومه شرعي پوښتنه لری دمهربانی له مخې لاندې فورم ډک کړی او خپله پوښتنه ثبت کړئ.