“عم الرجل صنو أبیه” حدیث معنا څه ده، او د دې تشبیه اهمیت څه دی؟
فرقان د چارسدې نه
الجواب وبالله التوفيق
يا الله توفيق رانصيب کړئ د صحيح جواب!
الجواب الصحيح : خالد منصور هډه وال
تره د پلار سیوری، د کورنۍ د وحدت ستن، او د اسلامي ټولنې د تنظیم یو مهم رکن دی. رسول الله ﷺ فرمایلي: “عم الرجل صنو أبیه” یعني د سړي تره د هغه د پلار په شان دی. دا لنډ حدیث، ژور پیغام لري.
په عربي کې “صنو” هغه ونې ته ویل کېږي چې له یوه ریښه راټوکېدلې وي، نو د حدیث مفهوم دا دی چې پلار او تره د یو اصل نه دي، او تره د پلار ځای نیولی شي. دا مقام یوازې د وینې اړیکې نه، بلکې د مسؤولیت له مخې هم ورکړل شوی.
قرآن کریم د خپلوانو پالنه او د هغوی حقونه مهم ګڼي. الله تعالی فرمایي: وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ (الشعراء: ۲۱۴) یعني “خپل نږدې خپلوانو ته نصیحت وکړه”. دا آیت د دې حدیث لپاره یو قرآني شاهدي ده، ځکه چې د نږدې خپلوانو د حقوقو یادونه کوي.
په اسلامي شریعت کې که یو ماشوم یتیم شي، نو د هغه سرپرستي لومړی تره ته سپارل کېږي، ځکه رسول الله ﷺ خپل تره ابوطالب ته وسپارل شو. حضرت عباس او حضرت جعفر هم د خپلو وروڼو یتیمان پاللي دي. دا نبوي عمل د دې حدیث عملي تفسیر دی.
د نکاح د سرپرستۍ په مسئله کې هم، که پلار نه وي، نو تره د سرپرست په حیث ټاکل کېږي، ځکه د نکاح سرپرستي د نږدې خپلوانو حق دی.
په میراث کې د تره حیثیت د “عصبہ” له اصولو څخه ثابتېږي. رسول الله ﷺ وفرمایل: “ألحقوا الفرائض بأهلها، فما بقي فلأولى رجل ذكر” (بخاري، حدیث: ۶۷۳۲) یعني “په ټاکلي حق حقدارانو ته یې ورکړئ، که څه پاتې شي، نو تر ټولو نږدې نارینه ته دې ورسېږي”. که یو سړی وفات شي او زوی یې نه وي، نو د هغه تره د میراث مستحق دی.
فقهاوو دا حدیث د اسلامي ټولنې د تنظیم لپاره بنسټیز اصل ګڼلی. امام ابو حنیفه رحمه الله دا حدیث د ولایت او میراث په اصولو کې مهم بولي. امام مالک رحمه الله د کورنۍ د استحکام لپاره حیاتي ګڼي. امام شافعي رحمه الله د “عصبہ” په مفهوم کې کارولی، او امام احمد رحمه الله د سرپرستۍ اصل پکې بیان کړی.
دا حدیث یوازې یو شرعي حکم نه، بلکې د ټولنیز اخلاقو او اړیکو یو اساس دی. که تره ته د پلار حیثیت ورکړل شي، نو کورنۍ یو موټی پاتې کېږي، مینه، همدردي، او پالنه دوام مومي. د اسلامي ټولنې ثبات د همدې اصولو پر بنسټ ولاړ دی.
فإن كان صوابا فمن الله وإن كان خطأ فمني ومن الشيطان والله ورسوله بريئان منه.
که ليکنه درسته او مفيده وي دا د الله سبحانه وتعالی په توفيق او مدد سره او که غلطيانې په کښي موجود وي دا زما کمزورئ ده او ما پري خبر کړي مننه .
………………………..
الجواب الصحيح : خالد منصور هډه وال
—————————
نوټ..
او ضرور ئي شير کړئ مننه .
مننه له هغه چا نه چې ليکنه ئي وه لوستله او د ګوتو نښه يې پرېښوده.!
