رحمت الله فیضان
تعصب حالتی است که فرد بدون تحقیق و بررسی عمیق، به یک عقیده، باور،قوم ،لسان یا گروه خاصی وابستگی شدید و بی‌منطق پیدا می‌کند و از پذیرش نظرات و دیدگاه‌های مخالف خودداری می‌کند. این نوع وابستگی اغلب منجر به تنگ‌نظری، ناپذیرفتن حقیقت و حتی بروز اختلاف و کشمکش می‌شود.
تعصب زمانی به وجود می‌آید که فرد نسبت به مذهب، طریقت، قوم ، زبان ، گروه یا جماعت خود بدون تحقیق و ارزیابی صحیح وابستگی شدید پیدا کند و آن را فراتر از هرگونه انتقاد یا اصلاح بداند. چنین فردی ممکن است بدون توجه به درستی یا نادرستی عقاید خود، به اطاعت کورکورانه بپردازد و هرگونه اختلاف‌نظر یا نقد را رد کند. این نوع تعصب می‌تواند مانع رشد فکری و معنوی فرد شود و گاهی باعث بروز تنش‌ها و سوءتفاهم‌ها در جامعه گردد.
یکی از مخرب‌ترین نتایج تعصب‌های قومی، مذهبی ، لسانی و گروهی ایجاد تفرقه و جدایی در جامعه است. این تفرقه نه تنها روابط میان مسلمانان را دچار گسست می‌کند، بلکه پیوند توحیدی و وحدت اسلامی را نیز تضعیف می‌کند. هنگامی که تفرقه بر جامعه سایه می‌افکند، چشم‌های دل انسان‌ها بسته می‌شود؛ یعنی فهم و درک عمیق آن‌ها نسبت به یکدیگر کاهش می‌یابد و از برکات الهی محروم می‌شوند. در چنین وضعیتی، پیچیدگی‌ها و کینه‌ها جای دوستی و برادری را می‌گیرد و راه برای نفرت و دشمنی هموار می‌شود. حفظ وحدت و همبستگی، نه تنها یک نیاز اجتماعی، بلکه یک ضرورت دینی است که به مسلمانان توصیه شده تا در پرتو آن، آرامش و برکت در جامعه برقرار بماند.
عدم پذیرش انتقاد سالم نشان‌دهندهٔ تعصبی است که فرد را از شنیدن و درک نظرات مخالف بازمی‌دارد. وقتی فردی دچار تعصب می‌شود، به سختی حاضر است هرگونه نقد یا دیدگاه متفاوت را بپذیرد، حتی اگر آن نقد با نیت بهبود و اصلاح صورت گرفته باشد. این نگرش مانع رشد فردی و اجتماعی شده و باعث می‌شود فرد در باورهای خود دچار جمود فکری گردد. پذیرش انتقاد سالم، درحقیقت، راهی به سوی یادگیری و رشد است؛ و کسانی که این توانایی را دارند معمولاً از پویایی فکری و انعطاف پذیری بیشتری برخوردارند.
هرچند که حکومت اسلامی ما در راستای کاهش تعصبات تلاش‌های موثری داشته و در این مسیر قدم‌های مثبتی برداشته است، اما لازم است که مسئولین و اعضای کلیدی حکومت نیز آمادگی بیشتری برای پذیرش انتقادهای سازنده و سالم از سوی مردم داشته باشند. باز گذاشتن درهای انتقاد به روی ملت و شنیدن نظرات آن‌ها می‌تواند منجر به بهبود عملکرد، اصلاحات اساسی و ایجاد اعتماد بیشتر میان حکومت و مردم شود. انتقاد سالم نه‌تنها باعث تضعیف نمی‌شود، بلکه راه را برای ترقی و اصلاحات هموار می‌کند و می‌تواند جامعه را به سوی وحدت و انسجام بیشتری هدایت کند.
و ما علینا الا البلاغ