معمولا کتبی که قصد مطالعه‌ی شانرا می داشته باشم برای فرصت های فراغت نگهمیدارم و یا به نحوی در برنامه‌ی مطالعه (که بیشتر اوقات فراغت را با آن پر میکنم) قرار میدهم.
یکی از کتابهای که این وقتها همرایم بود و خوشبختانه این دو روز اخیر فرصت شد آنرا مطالعه کنم، «شگفتی های اندیشه‌ی اقبال» است. دکتر اقبال بدون شک از شخصیت های اثرگذار عصر خود و دوره های بعد از آن است. وی حامل پیام خودی، اسرار جاودانگی و تجلی ی ملموس از سوز و گداز و عشق و احساس درونی است.
و وقتی شخصیتی مانند علامه ندوی در باره اش قلم میزند، این بحثِ خواندنی، دلپذیرتر هم میشود.
درین کتاب علامه ندوی بیان می‌کند که دکتر اقبال در دو نوع مراکز آموزشی دانش اندوخته و بهره گرفته است؛ یکی مکاتب و دانش‌گاه هایی که علوم و فنون رایج روز تدریس میکنند که وی این مراحل را یکی بعد دیگری از هند تا انگلیس و آلمان با موفقیت پشت سر گذاشته است و بهره های از علوم فلسفه، اخلاق، اقتصاد و سیاست تا جامعه شناسی، ادبیات انگلیسی و آلمانی و شعر غربی در دوره های مختلف فرا گرفته است.
دیگری مدرسه و مرکز آموزشی درونی که همراه با تولد انسان بدنیا میآید و هر کجا با او همراه است. که عبارت از قلب و وجدان بیدار آدمی است. درین مرکز دومی که ذکر شد علامه ندوی پنج عامل را عوامل نبوغ شخصیت دکتر اقبال معرفی می‌کند:
1. ایمان راسخ وی که آمیزه‌ی از اعتقاد و عشق و محبت بود: مثلا عشق به پیامبر اسلام ص:
در دل مسلم مقام مصطفی‌است
آبروی ما ز نام مصطفی است
2. قرآن‌کریم: وی مثل تازه مسلمان شده یی و مثل اینکه قرآن برایش فرود میآمده همانگونه تلاوت می کرده است.
به بند صوفی و ملا اسیری
حیات از حکمت قرآن نگیری
به آیاتش تو را کاری جز این نیست
که از یاسین او آسان بمیری
3. سومین عامل شکل گیری شخصیت اقبال خودشناسی و به گفته‌ای او «خودی» است.
خودی را از وجود حق وجودی
خودی را از نمود حق نمودی
4. بر علاوه‌ی تحقیق و مطالعه‌ی علمی، مستقیما رابطه با طبیعت، نسیم سحری، آه سحرگاه و سرچشمه‌ی تمام علوم و فیوض.
نه چهین لذت آه سحرگهے مجهــ سے
نه کر نگه سے تغافل کو التفات آمیز
عطا کن شور رومی سوز خسرو
عطا کن صدق و اخلاص سنایی
چنان با بندگی در ساختم من
نه گیرم، کر مرا بخشی خدایی
5. پنجمین عامل موثر در ساختار اندیشه و جهت دهی رسالت اقبال، کتاب مثنوی معنوی است.
عصری که اقبال در آن می زیست با عصر مولوی شباهت هایی داشت؛ زیرا جهان، در عصر اقبال با بحران عقلی اروپایی مواجه بود و زندگی ماشینی این تمدن، انسان‌ها را هر چه بیشتر از صفات روحی و اصول اخلاقی و مابعدالطبیعه دور نگهداشته بود.
و در زمان مولانا بحران فلسفه‌ی یونانی و مباحث کلامی فلسفه‌ی خشک، اذهان مسلمانان و محیط مراکز دینی و محافل علمی خاور اسلامی را به خود مشغول ساخته بود.
چو رومی در حرم دادم اذان، من
ازو آموختم اسرار جان، من
به دور فتنه‌ی عصر کهن، او
به دور فتنه‌ی عصر روان، من
صحبت پیر روم نے مجهـ په کیا یه راز فاش
لاکهـ حکیم سر بجایی، ایم کلیم سر بکف
«صحبت پیر روم این راز را برای من آشکار ساخت ساخت که یک کلیم جان بر کف (اشاره به حضرت موسی) از هزار حکیم و فیلسوف که سر در جیب تفکر فرو برده اند، برتر است»
همچنان کتاب مذکور مباحث و باب های جالب دیگر نیز دارد که بحث بر آن‌ها از حوصله‌ی این یادداشت کوتاه بیرون است.
محمدعوض دانیال
د دعوت نیوز رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت نیوز رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت نیوزبانکي پتهIslamic Bank AC # 00105100585219 :
د واټس آپ شمېره WhatsApp: +93 747 162 162:
Support Dawatnews Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawatnews Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
Islamic Bank AC # 00105100585219
Account for international payments: 00105100585219
WhatsApp:+93 747 162 162