اَلسَلامُ عَلَيْكُم وَرَحْمَةُ اَللهِ وَبَرَكاتُهُ
مفتی صیب محترم زمونږ بعضی ملګری ایران کی مسافر دی اوس افغانستان کی روژه ده ایا هغوی دایران سره روژه ونسی او که افغانستان سره
البته ایران کی روژه نشته
الجواب وبالله التوفيق
يا الله توفيق رانصيب کړئ د صحيح جواب!
کله چې د روژې میاشت راشي، نو د میاشتې لیدل د روژې د پیل او پای لپاره اساسي حیثیت لري. دا یو داسې موضوع ده چې د فقهاوو ترمنځ د بحث وړ پاتې شوې ده. ځینې علماء وایي چې که د مشرق خلکو میاشت ولیده، نو د مغرب خلکو ته هم روژه لازمېږي. خو د دې مسئلې شرعي وضاحت ته اړتیا ده، تر څو معلومه شي چې آیا دا نظر د قرآن، حدیث، او فقهاوو د اصولو سره سمون لري که نه.
د روژې د فرضیت په اړه الله سبحانه وتعالی فرمایي: “فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ” (البقرة: ۱۸۵). دا آیت دا واضحه کوي چې روژه د میاشتې د لیدلو سره تړلې ده، نه د کوم بل ځای د اعلان سره.
په احادیثو کې هم دا مسئله روښانه شوې ده. نبي کریم ﷺ فرمایلي دي: “صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ” (بخاري، مسلم). د دې حدیث څخه معلومېږي چې هر څوک به د خپل ځای د رؤیت مطابق عمل کوي. صحابه کرامو هم د دې اصل پیروي کړې ده. ابن عباس رضي الله عنه ته وویل شول چې معاویه رضي الله عنه په شام کې د میاشتې رؤیت کړی، خو مدینه کې لا نه وه لیدل شوې. ابن عباس رضي الله عنه وفرمایل: “لَا، هَكَذَا أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ” (مسلم).
فقهي اصول:
1. که یو شخص په داسې هیواد کې وي چې هلته لا د رمضان میاشت نه وي ثابت شوې، نو دی باید د هماغه هیواد د رؤیت سره عمل وکړي، حتی که د ده د اصلي وطن سره فرق ولري.
2. که د یوې منطقې او بلې منطقې تر منځ فاصله زیاته وي او د میاشتې رؤیت کې توپیر وي، نو د هر ځای خلک به د خپل ځای د رؤیت سره عمل کوي.
3. اختلاف المطالع (د سپوږمۍ د طلوع اختلاف): د فقهاوو تر منځ اختلاف شته، خو احناف دا معتبر بولي، چې هر ځای خپل رؤیت لري.
فقهاوو هم دا اصل منلی چې که د دوو ځایونو ترمنځ د سپوږمۍ طلوع مختلف وي، نو یو ځای د بل تابع نه دی. د حنفي فقهې لوی عالم علامه سرخسي رحمه الله وایي: “لِكُلِّ قُطْرٍ رُؤْيَتُهُ” (المبسوط). امام نووي رحمه الله هم وایي: “إذا اختلفت المطالع، فلكل أهل بلد رؤيتهم” (المجموع).
په معاصرو فیصلهګانو کې هم دا اصول تأیید شوي دي. د مکې مکرمې د فقهې مجمع دا فیصله کړې چې هر هیواد خپل رؤیت لري. سعودي عربستان، مصر، او نور اسلامي مراکز هم دا فتوا ورکړې چې د روژې او اختر لپاره د هر ځای مستقل رؤیت معتبر دی.
د دې ټولو دلایلو په رڼا کې دا خبره ثابته شوه چې که د مشرق یوه سیمه کې سپوږمۍ ولیدل شي، نو دا د مغرب خلکو ته لازم نه ده، تر څو چې د سپوږمۍ طلوع یو شان نه وي. که د طلوع فرق وي، نو هر ځای خپل رؤیت لري. دا د اسلامي شریعت اساسي قاعده ده، چې د امت د آسانتیا لپاره ده، نه د تکلیف. نو مسلمانان باید د خپل ځای د شرعي رؤیت مطابق عمل وکړي، او بېځایه اختلافاتو ته لمن ونه وهي.
که ستاسو ملګري اوسمهال په ایران کې دي، نو هغوی باید د هغه هیواد سره روژه ونیسي چیرته چې اوسېږي، یعنې د ایران سره، حتی که افغانستان کې روژه پیل شوې وي.
محترمه خلاصه دا شوه !
1. که یو شخص ایران کې مسافر وي، نو باید د ایران د رؤیت مطابق روژه ونیسي، نه د افغانستان د رؤیت مطابق.
2. مشرق د مغرب تابع نه دی، بلکې د هر ځای خلک خپل مستقل رؤیت لري.
3. د مسافر لپاره دا روا نه ده چې د خپل اصلي هیواد (افغانستان) د رؤیت سره عمل وکړي، ځکه چې دی اوس په ایران کې دی، او د ایران حکومتي اعلان به ورته معتبر وي.
4. دا مسئله د احنافو، شوافیو، مالکیانو، او حنابلو ټولو مذاهبو د اصولو سره سم ده.
والله أعلم بالصواب.
فإن كان صوابا فمن الله وإن كان خطأ فمني ومن الشيطان والله ورسوله بريئان منه.
که ليکنه درسته او مفيده وي دا د الله سبحانه وتعالی په توفيق او مدد سره او که غلطيانې په کښي موجود وي دا زما کمزورئ ده او ما پري خبر کړي مننه .
………………………..
الجواب الصحيح : خالد منصور هډه وال
—————————
نوټ..
او ضرور ئي شير کړئ مننه .
مننه له هغه چا نه چې ليکنه ئي وه لوستله او د ګوتو نښه يې پرېښوده.!
