د ځان وژنې مخنیوی – ځوانان څنګه له نا امیدۍ وژغورو؟

(اوله حصه)

جمع او ترتيب: خالد منصور هډه وال

*******************************************************

انسان اشرف المخلوقات دی، او ژوند د الله تعالی ستر نعمت دی. قرآنکریم او نبوي احادیث موږ ته د ژوند ارزښت، صبر، زغم، او د ازموینو پر وړاندې د ثابت‌قدمي درس راکوي. خو نن سبا د ځوانانو ترمنځ د ځان وژنې پېښې مخ پر زیاتېدو دي، چې دا یو جدي ټولنیز ناورین ګڼل کېږي.

ځان وژنې وروستۍ پېښې د ټولنې د غفلت او ناوړه حالاتو څرګندونه کوي. څه شي يو مسلمان دې ته اړباسي چې د خپل ژوند پاي ته رسول غوره وګڼي؟

دا پوښتنه رامنځته کېږي چې:

ولې ځوانان ځان وژنې ته لاس اچوي؟

کوم عوامل دي چې د دې ناورین سبب ګرځي؟

اسلام د ځان وژنې په اړه څه لارښوونې لري؟

د دې ستونزې د مخنیوي لپاره شرعي، ټولنیز، او رواني حللاري څه دي؟

د علماء، استادانو او والدينو مسؤلیت دی چې د ځوانانو معنوي، اقتصادي او ټولنيز مشکلات درک کړي، هغوی ته ملاتړ ورکړي، او د هغوی د حوصلې لپاره اسلامي لارښوونې بيان کړي.

حکومت، رسنۍ او ټولنيز بنسټونه بايد داسې پاليسۍ وضع کړي چې د روحي فشارونو، غربت، بېکارۍ او ټولنيزو ناورينونو مخه ونيسي.

ژوند يوه داسې تحفه ده چې يوازې يو ځل ترلاسه کېږي. دا د خوښۍ، درد، بريا او ناکامۍ يو ګډ سفر دی، چې هر پړاو يې خپل ارزښت لري. کله ناکله د ژوند ستونزې دومره زياتې شي چې انسان ته د خلاصون بله لاره نه ښکاري. خو آيا دا ريښتيا ده؟

هره شپه تر تورو تيارو لاندې د سهار رڼا پټه وي. هر طوفان وروسته سکون راځي، او هره ستړيا وروسته راحت شته. د ستونزو، غمونو او ماتو مقابله د حوصلې، ايمان او تدبير سره کول د ژوند ښکلا ده.

کله چې انسان ځان يوازې محسوس کړي، نو بايد پوه شي چې يوازې نه دی. الله پاک د هر چا سره دی. هغه غمونه چې نن درانه ښکاري، سبا به يوه تجربه وي. هره ناکامي د بريا لپاره يوه پټ درس دی.

که ژوند تېرېدو ته دی، نو راځئ چې دا په صبر، شکر او خوښۍ سره تېر کړو. د ژوند هره لحظه يوه موقع ده – موقع د بدلون، پرمختګ او نوې سا اخيستلو. که توره شپه اوږده هم وي، خو د سهار رڼا خامخا راځي.

د يو بل لاسنيوی وکړو، د يو بل حال واورو، او د ژوند دا تحفه سره ولمانځو.

ځوانان د ټولنې اساس دی، او که هغوی له ژوند ستړي شي، نو دا ټولنه له لوی بحران سره مخ کوي. د ستونزو حل یوازې تشې خبرې نه، بلکې عملي اقدامات غواړي. که د دیني شعور فضا عامه شي، که ځوانانو ته د قرآن او حدیث له لارې د صبر او استقامت درسونه ورکړل شي، نو هغوی به پوه شي چې هر ازمیښت د خیر لپاره وي، نه د هلاکت لپاره.

کله چې یو څوک له ژوند ستړی شي، نو تر ټولو مهمه دا ده چې څوک یې واوري، درک یې کړي، او مرسته ورسره وکړي. د مشورې مرکزونه، چیرته چې یو ځوان خپلې اندېښنې بې له ویرې شریکولی شي، یوه ستره اړتیا ده. د اسلامي لارښوونو مطابق، د انسان غم شریکول او د حل لارو ښودل د رحمت کار دی، او داسې یوه فضا باید رامنځته شي چې هر ځوان پکې خپل درد بیانولی شي.

کله چې ژوند ګډوډ شي، کله چې زړه دروند شي، او کله چې د دنیا غمونه زړونه راخوري، نو سجدې ته تلل د سکون تر ټولو غوره نسخه ده. هغه جومات چې د انسان د روح اصلي تمځای دی، باید یوازې د لمونځ لپاره نه، بلکې د زړه د درملنې لپاره هم وکارول شي. که انسان ته هر سهار او ماښام دا موقع ورکړل شي چې د دنیا له غمونو فارغ، د الله در ته حاضر شي، نو دا یې د ژوند بدلون ته یو لوی ګام کېدای شي.

ځواني د انرژۍ، امید، او ارمانونو مرحله ده، خو ولې داسې پېښې کېږي چې ځوانان د ژوند پر ځای مرګ ته ترجیح ورکوي؟ دا یوه دردونکې پوښتنه ده چې زموږ ټولنه ورسره مخ ده. ځان وژنه یوازې یوه شېبه‌ییزه پرېکړه نه ده، بلکې د اوږدمهاله ذهني، رواني، اقتصادي، او ټولنیزو ستونزو نتیجه وي.

کله چې یو ځوان له ژوند ستړی شي، نو دا یوازې د هغه شخصي ناکامي نه ده، بلکې ټولنه هم مسؤله ده. دیني کمزوري، روحي فشارونه، اقتصادي مشکلات، ټولنیز فشارونه، او د هدف نشتوالی هغه پټ عوامل دي چې انسان د یأس کندې ته ټېل وهي. ځینې کسان د خپلو احساساتو سره جګړه کوي، خو کله چې دا جګړه اوږده شي او د حل هېڅ لاره نه ویني، نو د ژوند دروازې یې پر مخ بندې ښکاري.

دوامداره خپګان، ذهني فشار، او ناورین ځوانان دې ته اړ کوي چې ځان وژنه یوازینی حل وبولي.

 

د نبوي حدیث له مخې:

لَا يَزَالُ بَلَاءُ الْمُؤْمِنِ وَالْمُؤْمِنَةِ فِي نَفْسِهِ وَوَلَدِهِ وَمَالِهِ حَتَّى يَلْقَى اللَّهَ وَمَا عَلَيْهِ خَطِيئَةٌ
(ترمذي: ۲۳۹۹)
مسلمان تل په ازموینو کې وي، تر څو د خپلو ګناهونو څخه پاک الله ته ورشي.

اسلام موږ ته د صبر، امید، او توکل لارښوونه کوي. قرآنکریم په ښکاره الفاظو فرمایي چې “خپل ځانونه مه وژنئ، الله پر تاسو مهربان دی.” رسول الله ﷺ هم ځان وژنه یو ستر جرم بللی، او دا یې د تلپاتې عذاب لامل ګڼلی. دا ځکه چې د ژوند مالک الله دی، او انسان ته اجازه نه ده ورکړل شوې چې د خپل ژوند فیصله خپله وکړي.

 

مګر د حل لاره څه ده؟

ولې د یو کور فضاء داسې سړه شي چې یو ځوان پکې یواځې ځان محسوس کړي؟ ولې والدین د اولاد سترګو ته نه ګوري؟ د کورنۍ د تودوخې نشتوالی او د محبت کمښت هغه څه دي چې یو ځوان له کور او والدینو لرې کوي. رسول الله ﷺ فرمایي: “لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَلَمْ يُوَقِّرْ كَبِيرَنَا” (ترمذي، ۱۹۲۰). که مور او پلار د خپلو اولادونو سره مینه، نرمي، او صمیمیت اختیار کړي، نو هغوی به له پردي توب څخه خلاص شي او بېرته به د کورنۍ غیږې ته راشي.

په کورنۍ کې محبت او مهرباني یو داسې اصل دی چې که مراعات شي، نو د ناورینونو کچه راټیټېږي. مور و پلار باید د خپلو اولادونو احساسات درک کړي، هغوی ته وخت ورکړي، د هغوی اندېښنې واوري، او د ستونزو پر وخت ملګري ورسره شي، نه دا چې یوازې د انتقاد ژبه وکاروي. یو مهربان چاپېریال ځوان ته امید ورکوي، او امید د ژوند کولو تر ټولو لویه وسیله ده.

که ټولنه غواړي چې د ځوان نسل راتلونکی روښانه وي، نو یوازې خبرې نه، بلکې عمل ته اړتیا ده. د دیني پوهاوي زیاتوالی، روحي ملاتړ، اقتصادي فرصتونه، او د کورنۍ مهرباني هغه ستنې دي چې که پیاوړې شي، نو زموږ ځوانان به د ژوند له سختیو سره مقابله وکړي، نه دا چې له ژوند تېښته غوره کړي. ژوند نعمت دی، او دا نعمت باید له صبر، امید، او هڅې سره وپالو.

لومړی باید ټولنه د دیني شعور په عامولو کې فعاله شي. ځوان ته باید وښودل شي چې مشکلات د ژوند برخه ده، خو حل‌لارې هم شته. دویم، کورنۍ باید د خپلو اولادونو احساسات درک کړي، هغوی ته مینه ورکړي، او د فشار پر ځای هغوی ته د مشورې او مرستې فرصتونه برابر کړي. دریم، باید د روحي او رواني درملنې مرکزونه جوړ شي، چیرته چې ځوانان خپلې ستونزې بیان کړي او یو کس پیدا کړي چې د هغوی خبرو ته غوږ ونیسي. څلورم، اقتصادي فرصتونه باید زیات شي، ځکه فقر او بې‌کاري هغه اور دی چې د ناامیدۍ لمبې بلوي.

ولې ځوانان د دنیوي کتابونو مطالعه ته ډېر وخت ورکوي، خو قرآن ته چې د ژوند حقیقي لارښود دی، یوازې د ختم لپاره مراجعه کوي؟ رسول الله ﷺ فرمایلي: “خَيْرُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَعَلَّمَهُ” (بخاري، ۵۰۲۷). قرآن یوازې یو کتاب نه، بلکې د ژوند، سکون، او روحي ځواک سرچینه ده. که هر سهار یوازې لس دقیقې قرآن تلاوت وشي، نو دا د روح لپاره د “ویټامین” حیثیت لري، چې د نا امیدۍ، خفګان، او روحي ستړیا ضد درملنه کوي.

که موږ خپل ځوانان له دې ناورین څخه ژغورل غواړو، نو باید د هغوی درد احساس کړو. هغوی ته باید امید ورکړو، هغوی ته باید وايو چې ژوند یوازې ستونزې نه دي، بلکې د حل لارو، صبر، او مبارزې نوم هم دی. که یو څوک د ژوند له سختیو ستړی شي، نو دا زموږ مسؤلیت دی چې لاس ورکړو، امید ورکړو، او هغوی ته د بقا، صبر، او مبارزې درس ورکړو. ځکه ژوند د الله نعمت دی، او دا نعمت باید له امید، هڅې، او توکل سره وپالو.

الله سبحانه وتعالی فرمايي!

وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَٰنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَٰنًۭا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ
(سورة الزخرف: ۳۶)
او څوک چې د رحمان له ذکره مخ واړوي، نو موږ ورته یو شیطان مقرروو، چې تل ورسره وي.

 

ځان وژونکي لپاره د سخت عذاب خبرتیا:

رسول الله ﷺ وفرمایل:
مَن تَرَدَّى مِن جَبَلٍ فَقَتَلَ نَفْسَهُ فَهُوَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ يَتَرَدَّى فِيهَا خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا
(بخاري: ۵۷۷۸)
چا چې خپل ځان له غره غورځولی او مړ شوی، هغه به د دوزخ اور ته غورځېږي، او همېشه به هلته پاتې وي.

د ژوند د ګډوډیو، فکري فشارونو، او روحي خفګانونو تر ټولو غوره درملنه د الله جل جلاله در ته رجوع ده. څومره ځوانان چې له جومات، لمونځ، او قرآن څخه لرې شوي، هغومره یې فکري آرام له لاسه ورکړی دی. قرآنکریم فرمایي: “أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ” (الرعد: ۲۸). که یو انسان د ژوند په طوفانونو کې ښکیل شي، خو د الله در ته رجوع وکړي، د سجدې آرام ومومي، او له خپل رب سره د زړه حال شریک کړي، نو د اروايي فشارونو له بند نه خلاصېدای شي.

که اقتصادي مشکلات حل نه شي، نو ناامیدي به لا زیاته شي. کسب‌وکار ته لارې برابرول، ځوانانو ته د کار اسانتیاوې پیدا کول، او هغوی ته د خپل رزق د حلالې لارې ښودل نه یوازې دا چې هغوی له ستونزو باسي، بلکې ټولنه باثباته کوي. اسلامي اصول موږ ته درس راکوي چې رزق یوازې د وسیلې نه، بلکې د الله له لورې برکت دی، او که ځوان ته مناسب فرصت ورکړل شي، نو هغه به د ژوند د سختیو پر وړاندې تسلیم نه شي.

ځوانان د هر امت تر ټولو مهم قشر دی. که دوی له ژوند ستړي شي، دا ټولنه له ستر ګواښ سره مخ کوي. اسلامي لارښوونې موږ ته درس راکوي چې صبر وکړو، ستونزو ته د حل لارې ولټوو، او د ځان وژنې ناوړه عمل څخه ځان وساتو.

ولې ځوانان یوازې د درملو په لټه کې وي، حال دا چې د هغوی ستونزې د فطرت او طبیعي لارو له لارې حل کېدای شي؟

د اسلامي لارښوونو له مخې، یو متحرک او روغ بدن د روحي سکون ضمانت ورکوي. رسول الله ﷺ فرمایلي: “إِنَّ لِجَسَدِكَ عَلَيْكَ حَقًّا” (بخاري، ۱۹۶۸)، یعنې بدن ستا حق لري، ته باید روغ یې، متحرک یې، او د خپل صحت خیال وساتې. ورزش، طبیعت ته تګ، او صحتمند خواړه د ذهني سکون درې اساسي عناصر دي.

د روغ بدن او روغ ذهن اړیکه له پامه نشي غورځېدای. که بدن سست وي، ذهن هم ستړی وي. که بدن ته پاملرنه وشي، که د طبیعت ښکلا ته نظر وشي، که حرکت، ورزش، او متوازن خواړه د ژوند برخه وګرځي، نو انسان به د روحي فشارونو له ډېرو ستونزو ځان خلاص کړي. بدن حق لري چې ورسره ښه چلند وشي، او که دا حق ورکړل شي، نو ذهن به هم ارام شي.

که د کور فضا له محبت ډکه شي، که ځوانان بېرته مسجد ته راشي، که د بدن او ذهن صحت ته پاملرنه وشي، او که قرآن د ژوند برخه وګرځي، نو هغه تیاره چې زموږ ځوانان پکې ډوب دي، رڼا ته بدلولی شو. د حل لاره شته، خو د عمل اړتیا ده!

په کور کې هغه تودوخه چې د مینې له لاسه پیدا کېږي، کله کله کمزورې شي، او اولادونه د یواځیتوب احساس کوي. والدین، چې د اولاد لپاره تر ټولو نږدې خلک وي، باید د هغوی له احساساتو سره اشنا وي، د سترګو په ژبه یې خبرې درک کړي، او داسې فضا رامنځته کړي چې هر زوی او لور ځان پکې خوندي او ارزښتناک احساس کړي. یو مسکا، یو محبت ډک نظر، او یوه لنډه خو مهربانه جمله د ژوند د ډېرو ستونزو درملنه کوي.

هر سهار چې ورځ پیلېږي، نو د ذهن لپاره د سکون سرچینه باید له قرآن سره نښلول شي. دا یوازې د تلاوت لپاره نه، بلکې د اروايي سکون لپاره یو روحاني قوت دی. د ورځې پیل که د قرآني آیتونو سره وشي، نو ذهن ته هغه ځواک ورکوي چې د سختیو پر وړاندې ودرېږي. دا د اروا لپاره داسې تقویت دی، لکه بدن ته چې ویټامین ورکړل شي.

که مینه، عبادت، صحت، او قرآن د ژوند برخه شي، نو ټولنه به داسې روښانه شي چې په تیارو کې به هم امید ځلېږي. ژوند نعمت دی، او دا نعمت باید د مثبت فکر، عمل، او امید سره وساتل شي.

اسلامي شريعت د انسان ژوند ته لوړ ارزښت ورکړی دی او ځان وژنه يې يو ستر جرم بللی دی. قرآن، حديث او فقهاوو دا عمل حرام ګڼلی، او د دې مخنيوي لپاره يې د ايمان، صبر، دعا، او ټولنيزې مرستې لارې وړاندې کړې دي. د مسلمانانو مسؤليت دی چې د خپلو ځوانانو معنوي او اجتماعي ستونزې درک کړي، هغوی ته تسل ورکړي، او د ديني شعور او ايماني تربيت له لارې د دې ناوړه عمل مخه ونيسي.

الله تعالی دې موږ ته د اسلامي احکامو مطابق ژوند کولو توفيق راکړي، او زموږ ځوانان دې د دې فتنې څخه وساتي.

الله تعالی دې موږ ته د حقه دین سم پوهاوی راکړي، او زموږ ځوانان د ایمان، امید، او صبر له برکته له دې ناورین څخه وژغوري.

او الله سبحانه وتعالی دي زمونږ بچيان او کشران د دغه مصيبت او هر قسم ناګهاني آفت نه محفوظ کړئ.
آمین يا رب العالمين

دا لړي جاري ده…..

نوي ټيکنالوژۍ او خودکشی…
او د سلفو علماء اقوال او ويناوي….
……..

فإن كان صوابا فمن الله وإن كان خطأ فمني ومن الشيطان والله ورسوله بريئان منه.

که ليکنه درسته او مفيده وي دا د الله سبحانه وتعالی په توفيق او مدد سره او که غلطيانې په کښي موجود وي دا زما کمزورئ ده او ما پري خبر کړي مننه .

………………………..
الجواب الصحيح : خالد منصور هډه وال
—————————

نوټ..
او ضرور ئي شير کړئ مننه .

مننه له هغه چا نه چې ليکنه ئي وه لوستله او د ګوتو نښه يې پرېښوده.!