اول – په قرآن کې د ذکر فضائل
۱- ذکر کول د الله تعالی د حکم پر ځای کول دي :
الله سبحانه وتعالی فرمايي: [وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ] (الأعراف:۲۰۵).
ژباړه: او خپل رب په خپل زړه کې (له ځانه سره ) په زارۍ او وېره ، نه په لوړ آواز په سبا او بيګا کې ياد کړه او له غافلانو څخه مه کيږه .
۲- د ذکر کوونکو لپاره مغفرت او لوی اجر (جنت) دی :
الله سبحانه وتعالی فرمايي: [وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيراً وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِيماً] (الأحزاب:۳۵).
ژباړه: او د الله ډير ډير يادوونکي (نارينه ) او يادونکې (ښځې ) الله تعالی دغو ټولو ته بخښنه او لويه بدله چمتو کړې ده .
۳- الله تعالی په ذکر کوونکو رحمت نازلوي او ملائکې د هغوی لپاره دعا او بښنه غواړي :
الله سبحانه وتعالی فرمايي: [يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا * وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلاً ] (الاحزاب :۴۱،۴۲).
ژباړه: ای مؤمنانو ! الله پاک په ډير ډير يادولو سره يادوئ ، او په سبا او بيګا کې د هغه تسبيح وايئ .
وروسته فرمايي : [هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلاَئِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا] (الاحزاب: ۴۳ ) .
ژباړه: دی هغه (ذات ) دی چې پر تاسې درود استوي او پرښتې يې هم ، څو تاسې له تيارو څخه روښنايۍ ته را وباسي .او ( الله ) پر مؤمنانو ډير لوروونکی دی .
ابن عباس رضی الله عنه وايي چې په دې امت باندې د الله تعالی د جانبه د لويو نعمتونو څخه يو دا نعمت دی چې پر مؤمنانو باندې درود (رحمت ) استوي ، د الله تعالی درود د رحمت او برکت په معنی دی او د ملائکو درود د دعا او بښنې معنی لري .
وهذه نعمة من الله تعالى على هذه الأمة من أكبر النعم، ودليل على فضلها على سائر الأمم. وقد قال: “كنتم خير أمة أخرجت للناس” [آل عمران: ۱۱۰]. والصلاة من الله على العبد هي رحمته له وبركته لديه. وصلاة الملائكة: دعاؤهم للمؤمنين واستغفارهم لهم.(تفسير القرطبي سوره الاحزاب ).
۴- د الله تعالی ذکر او عبادت د زړه او روح د اطمنان او ډاډ يوازنی وسيله ده :
لقوله سبحانه وتعالی :[الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ] (رعد: ۲۸)
ژباړه: هغه کسان چې ايمان يي راوړی او زړونه يي د الله پاک په ياد آراميږي ،خبر شئ چې د الله تعالی په يادښت زړونه ډاډمن کيږي .
۵- ذکر او عبادت اصلاً شکر دی او د هغه څخه مخ اړول کفران او ناشکري ده.
[فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِي وَلاَ تَكْفُرُونِ] (البقره: ۱۵۲ ) .
ژباړه : نو ما ياد کړئ ( په ذکر، اطاعت او عبادت ) سره چې زه (هم) تاسې ياد کړم ( په ثواب او نعمت ) او زما شکر او باسئ او نا شکري مه کوئ .
د جناب رسول الله صلی الله عليه وسلم څخه روايت نقل شوی دی چې : «من أطاع الله فقد ذكر الله … ومن عصى الله فقد نسي الله» (رواه البيهقي: ۱/۳۹۳).
يعنې : چا چې د الله تعالی عبادت وکړ هغه الله تعالی ياد کړ ، او چا چې د الله تعالی نافرماني وکړه هغه الله تعالی هير کړ .
سعيد بن جبير وايي : ذکر د الله تعالی عبادت دی نو څوک چې عبادت نه کوي هغه ذکر نه کوي .
عبدالله بن وهب له هشام بن سعيد او هغه له زيد بن أسلم څخه روايت کوي چې : موسی عليه السلام وويل : يا ربه ! څنګه ستا شکر ادا کړم ، رب (جل جلاله ) هغه ته وفرمايل : زما ذکر کوه (ما ياد ساته ) او ما مه هيروه .(تفسير القرطبي ۲/۱۷۱ ، تفسير ابن کثير ۱/۴۶۴ ).
۶- ذکر د الله تعالی د نيکو او خاصو بنده ګانو صفت دی:
[يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلاَ أَوْلاَدُكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ] (المنافقن :۹) .
ژباړه : ای مؤمنانو ! تاسو دې د الله له ذكر نه نه خپل مالونه غافله كړي او نه خپل اولادونه۔ او هغه څوك چې دا كار وكړي، نو همدغه زیانكاران (تاوانیان) دي.
او فرمايي :[رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ](سورة النور الآية: ۳۷).
ژباړه : هسې سړي يې ثنا او صفت وايي چې تجارت او راکړه ورکړه يې د الله له يادولو د لمانځه له ودرولو ، د زکات له ورکولو څخه نه بې پروا کوي له هغې ورځې نه ډاريږي چې زړونه پکې اوړي را اوړي او سترګې رډې خيږي.
۷- ذکر د الله تعالی د مدد او نصرت وسيله ده :
[يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُواْ وَاذْكُرُواْ اللّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلَحُونَ] (الانفال: ۴۵ ) .
ژباړه : ای مؤمنانو ! کله چې د دوښمن د کومې ډلې سره مخ شوئ نو پښې مو کلکې کړئ او الله پاک ډير يادوئ ښايي چې بری مو په برخه شي .
۸- د الله تعالی د ذکر څخه غفلت هلاکت او ستره بدبختي ده :
الله سبحانه وتعالی فرمايي: [ وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى ] (طه: 124).
ژباړه : او چا چې زما له (ياد، عبادت ، او أمر) څخه مخ واړاوه ، نو بې شکه چې د هغه ژوند به تنګ وي او مونږ به هغه د قيامت په ورځ ړوند را پاڅوو .
او فرمايي: [فَوَيْلٌ لِلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ أُولَئِكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ] (الرمز:۲۲).
ژباړه : پس هلاكت دى هغو كسانو ته چې د هغوى زړونه د الله له ذكره سخت دي، دغه كسان په ښكاره ګمراهۍ كې دي.
او فرمايي: [وَمَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ] (الزخرف:۳۶).
ژباړه: او هر هغه څوك چې د رحمٰن له ذكر نه اعراض کوي (سترګې پټوي)، (نو) مونږ به په ده باندې یو شیطان مسلط كړو، نو هغه به له ده سره تل ملګرى وي.
دوهم – په سنتو کې د ذکر فضيلت
۱- الله تعالی د نږېوالي وسيله :
له ابی هريره رضی الله عنه څخه روايت دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايلي:«يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي، وَأَنَا مَعَهُ إِذَا ذَكَرَنِي، فَإِنْ ذَكَرَنِي فِي نَفْسِهِ ذَكَرْتُهُ فِي نَفْسِي، وَإِنْ ذَكَرَنِي فِي مَلإٍ ذَكَرْتُهُ فِي مَلإٍ خَيْرٍ مِنْهُمْ، (البخاري )
ژباړه: د الله (جل جلا له) ارشاد دی : چې زه خپل بنده سره هغسې معامله کوم څنګه چې دی په ما باندې ګمان کوي او کله چې دی ما يادوي نو زه ده سره يم ، کچيرې دی ما پخپل زړه کې يادوي زه هم دی په خپل زړه کې يادوم او کچيرې دی ما په مجلس او ټولي کې يادوي زه يي د هغه نه غوره ډله چې پرښتې دي يادوم .
۲- ذکر د بنده درجې لوړوي :
رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايلي : « سبقَ المُفَرِّدُونَ » قالوا: ومَا المُفَرِّدُونَ يا رسُول اللَّه؟ قال: « الذَّاكِرُونَ اللَّه كَثيراً والذَّاكِراتُ » (رواه مسلم).
ژباړه : مخکې شول مفردون ، (صحابه کرامو) وويل : يا رسول الله مفردون څوک دي ؟ ويې فرمايل : د الله تعالی زيات ذکر کوونکي نارينه او ښځې .
۳- ذکر د زړه احساس ژوندی کوي :
له ابی موسی الأشعري رضی الله عنه څخه روايت دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايلي:«مَثَلُ الذي يَذكُرُ ربَّهُ وَالذي لا يذكُرُه، مَثَل الحيِّ والمَيِّتِ » (رواه البخاري).
ژباړه: مثال د هغه چا چې د الله (جل جلا له) ذکر کوي او هغه چې غافله وي له ياد د الله تعالی څخه داسې دی لکه ژوندی او مړ .
تشريح : په ذکر سره د زړه احساس ژوندی کيږي چې معروف (نيک کار ) او منکر (بد کار ) ، حق او باطل پيژني او کله چې د زړه احساس مړ شي نه نيک کار پيژني او نه هم د بد کار څخه د انکار کولو کوم احساس پکې وي او نه هم د حق او باطل تر منځ فرق کولای شي .
۴- په ذکر مشغول اوسيدل د صالحانو عمل دی :
عبدالله بن بسر رضی الله عنه وايي چې يو سړي رسول الله صلی الله عليه وسلم ته وويل :
إنَّ شَرائِع الإسْلامِ قَدْ كَثُرتْ علَي، فَأخبرْني بِشيءٍ أتشَبَّثُ بهِ قال: « لا يَزالُ لِسَانُكَ رَطْباً مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ » ( احمد ، الترمذي باسناد حسن) .
ژباړه: (يا رسول الله !) د اسلامې شريعت احکام ډير دي ما ته داسې شی را وښيه چې زه هغه خپل دستور او مشغله جوړ کړم رسول الله صلی الله عليه وسلم ور ته وفرمايل : د الله پاک په ذکر هر وخت رطب اللسان اوسه (ژبه دې د الله پاک په ذکر لمده او مشغوله ساته ) .
تشريح : يعنې په هر حالت کې د الله تعالی په ذکر باندې مشغول اوسيدل د صالحانو عمل دی ، لقوله سبحانه وتعالی :[الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ].
۵- ذکر د الله تعالی د عذاب څخه د نجات وسيله ده :
معاذ بن جبل رضی الله عنه وايي يو سړي رسول الله صلی الله عليه وسلم ته وويل : « مَا عَمَلَ آدَمِيٌّ عَمَلاً أَنْجَى لَهُ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ ذِكْرِ اللَّه» (صحيح الجامع ۵۶۴۴ ، لترغيب والترهيب ۲/۳۲۷ ) .
ژباړه: د الله تعالی د ذکر نه زیات دچا بنیادم هیڅ عمل د عذاب قبر نه زیات نجات ورکونکی نشته.
۶- د ذکر او عبادت پرته دنيا ملعونه ده :
له ابی هريره رضی الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايلي:
« الدُّنْيَا ملْعُونَة، ملْعُونٌ ما فِيهَا، إلاَّ ذِكرَ اللَّه تَعَالى ، وما والاَه، وعَالما، أوْ مُتَعلِّماً » (رواهُ الترمذيُّ وقال: حديثٌ حسنٌ).
ژباړه : دنيا معلونه ده او څه چې په هغه کې دي ملعون دي ، پرته د الله تعالی له ذکر او عبادت ، عالم او متعلم ( د علم زده کول او بل ته ورښودل ) .
تشريح : د انسان د پيدايښت هدف د الله تعالی عبادت دی ، ځمکه او د هغه مربوط کائنات د انسان لپاره مسخر شوي دي ، څو پورې چې په دنيا کې يو مؤمن هم وي او هغه د الله تعالی ذکر کونکی او عبادت کونکی وي نو موجوده هستي به هم وي مګر کله چې د ځمکې له مخ څخه د الله تعالی ذکر او ياد ختم شي نو بيا به دا هستۍ هم رنګه او له منځه لاړه شي .
۷- د ذکر پرته ژوند تيرول نقصان او خسران دی :
له ابی هريره رضی الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايلي:
:« مَنْ قعَدَ مَقْعَداً لم يَذْكُرِ الله تعالى فِيهِ كَانَت عليه مِنَ الله ترَة، وَمَن اضطجَعَ مُضْطَجَعاً لايَذْكرُ الله تعالى فيه كَاَنتْ عَليْه مِنَ الله تِرَةٌ َ» (رواه أبو داود).
ژباړه : څوک چې کوم ځای کيناستو چې هلته يې د الله تعالی ذکر پکې ونه کړو، دا (عمل) د الله تعالی د ناخوښۍ ملامتيا ده ، او څوک چې کوم ځای کې ډه ډه لګولي وي (څملاستلی وي) او د الله تعالی ذکر يې پکې نه وي کړی نو دا هم د خسارې ، نقصان او د الله تعالی د خفګان سبب دی
۸- ذکر د شيطان د شر څخه د نجات وسيله ده :
جناب نبي کريم صلى الله عليه و سلم فرمايي : «إذا دخل الرجل بيته فذكر الله عز و جل عند دخوله و عند طعامه قال الشيطان: لا مبيت لكم و لا عشاء. فإذا دخل ولم يذكر الله قال: أدركتم المبيت. و إن لم يذكر الله عند طعامه قال الشيطان: أدركتم المبيت و العشاء»
ژباړه: کله چې سړی کور ته د داخليدو په وخت کې او د خوراک په وخت کې الله ياد کړي نو شیطان وايي: تاسې لره نه تخت شته او نه شپه.
او کله چې داخل شي او الله تعالی ياد نه کړي نو وايي: تخت او استراحت ځای مې پيدا کړ، او که د خوراک په وخت کې الله ياد نه کړي شيطان وايي: تخت او شپه مې پيدا کړل (د شپې تيرولو ځای مې پیدا کړ).
ناشر: دعوت نیوز.کام
له خپلو نیکو دعاګانو څخه مو مه هېروئ، جزاکم الله خیراً