دیني فارغانو حقیقي رول: تدریس که تجارت ؟

جمع او ترتيب : خالد منصور هډه وال الافغاني

ناشر: دعوت نیوز

فضلا ته نصیحت: د دیني خدماتو او ژوند ستونزو توازن

د اسلامي علومو زده کوونکي او فارغان د ټولنې لپاره د علم، اخلاص، او تقوی ستوري ګڼل کېږي. هغوی هغه کسان دي چې د اسلامي میراث ساتونکي او د امت د لارښونې لپاره یې اوږه ورکړې ده. خو د وخت بدلیدونکي حالات، د ژوند ننګونې او د فارغانو اړوند بېلابېل نظریات په دې اړه بحث ته اړ باسي چې د دیني زده کړې فارغان څه ډول خپل ژوند پر مخ یوسي او د ټولنې لپاره ګټور پاتې شي.

د نصیحتونو اغېز او اندیښنې
په دې وروستیو کې د حدیثو دورې فارغانو ته ځینې نصیحتونه ورکړل شول، چې ډېر مهم او د پام وړ دي. د دې نصیحتونو یوه برخه کې ویل شوي چې د درس نظامي فارغان دې د فراغت وروسته خپل مدرسې ته یو یا دوه ساعته وخت ورکړي. دا نظر د مرحوم مفتی محمود صاحب شيخ الهند (رحمه الله) د قول په حواله ملاتړ کېږي، چې که یو فارغ د درس نظامي وروسته تجارت ته مخه کوي، باید د خپلې زده کړې ټول لګښت مدرسې ته بېرته ورکړي.

دا خبرې که څه هم په خپل ځای یو لوړ هدف وړاندې کوي، خو په عمل کې ځینې اندیښنې او ستونزې راپورته کوي. که یو فارغ د تدریس وړتیا ونه لري، یا د تدریس شوق نه لري، نو ایا له هغه څخه دا تمه په ځای ده چې د تدریس لپاره خپل وخت ورکړي؟

د فارغانو وړتیاوې او ننګونې

په دې وروستیو کې د یو مهتمم د زړه حال مې ولوست چې وايي، زموږ په مدرسو کې چې کوم فارغان د تدریس لپاره حاضرېږي، له هغو څخه شاوخوا اتیا سلنه یې د تدریس وړتیا نه لري. دا یوه جدي اندېښنه ده. داسې فارغان چې په تدریس کې نه شوق لري او نه وړتیا، هغوی که په زوره دې لاره ته اړ کړای شي، نه یوازې خپله به ناکام وي، بلکې د مدرسو معیار به هم اغېزمن کړي.

له دې سره، د ژوند حقیقتونه او د ټولنې اقتصادي حالت هم باید له پامه ونه غورځول شي. نن سبا ډېر فارغان د ژوند اړتیاوو پوره کولو لپاره له مالي ستونزو سره مخ دي. هر څوک د تدریس لپاره نه دی جوړ، او د دین خدمت یوازې په تدریس نه محدودېږي. تجارت، صنعت، او نورو برخو کې په اخلاص او صداقت سره کار کول هم د دین یوه لویه خدمت ده.

د فارغانو لپاره حل لارې

موږ باید د فارغانو لپاره داسې لارې چارې وټاکو چې هغوی ته د دین او دنیا تر منځ تعادل ورکړي. دلته څو وړاندیزونه کوو:

1. د وړتیاوو ارزونه: مدرسې باید د فارغانو وړتیاوې وازمويي او هغوی ته د هغوی د دلچسپۍ او استعداد مطابق لارښوونه وکړي.

2. د دیني خدمتونو پراختیا: فارغان دې پوه کړل شي چې د دین خدمت یوازې تدریس یا فتوا پورې محدود نه دی. هغوی که په صداقت سره تجارت وکړي او د اسلام پیغام خلکو ته ورسوي، دا هم د دین یوه لویه خدمت ده.

3. د ټولنې ملاتړ: ټولنه دې فضلاو ته درناوی ولري او هغوی دې د ژوند په نورو برخو کې هم وستايي. هغوی که په اقتصاد، صنعت یا بل کوم ډګر کې کار کوي، باید ملاتړ یې وشي.

4. مهتممانو ته توجه: مهتممان دې د فارغانو لپاره داسې چاپېریال جوړ کړي چې هغوی خپلواک او د ژوند په هر ډګر کې بریالي شي.

د دیني علومو زده کوونکي او فارغان زموږ د ټولنې د هغه سپیڅلو خادمینو له ډلې دي چې د اسلامي میراث د ساتنې او د دیني خدماتو د ترسره کولو لپاره ځانګړی مقام لري. خو د نن ورځې حالات او د ژوند ستونزې دوی ته دا فکر ورکوي چې آیا یوازې تدریس د دین خدمت دی، که د تجارت او نورو برخو کې د حلالې لارې څخه ګټه اخیستل هم د دین د خدمت یوه بڼه ګڼل کېږي؟

فضلا او د ژوند حقیقتونه

د دیني زده کړو فارغان، چې د اسلامي علومو په زده کړه کې کلونه وخت لګوي، وروسته له فراغت څخه د عملي ژوند له ډول ډول ستونزو سره مخ کېږي. د غربت سیوری، د کورنۍ نفقه، او د نړۍ اړتیاوې هغه مسایل دي چې اکثر فضلا د پوره کولو لپاره له سختیو سره مخ کېږي. د ژوند دا ستونزې نه یوازې د هغوی پر اقتصاد بلکې د هغوی پر دیني خدماتو هم اغېز کوي.

فارغ شوي علماء او اقتصادی مشکلات !

ځینې خلک په دې نظر دي چې دیني فارغان باید یوازې تدریس وکړي او ټول ژوند یې باید په مدرسه او دیني خدماتو کې تېر شي. خو حقیقت دا دی چې هر څوک د تدریس وړتیا نه لري. سربېره پر دې، نن سبا د ژوند مالي فشارونه او د غربت کچه دومره زیاته شوې ده چې یوازې د تدریس په تنخوا باندې د ژوند اړتیاوې پوره کول ناشوني دي.

اقتصادي پرمختګ او د دیني فارغانو لپاره تجارت

اسلام د رزق د ګټلو لپاره هیڅ ډول محدودیت نه دی وضع کړی، تر څو چې هغه د حلالې لارې څخه وي. د اسلام مبارک دین په وضاحت سره د تجارت او اقتصادي فعالیتونو حلالیت اعلان کړی. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي دي: “التاجر الصدوق الأمين مع النبيين والصديقين والشهداء.” یعنې صادق او امین تاجر به د قیامت په ورځ د پیغمبرانو، صدیقانو او شهیدانو سره وي.

که یو دیني فاضل په اخلاص سره تجارت وکړي، د صداقت او امانت څخه کار واخلي، نو دا نه یوازې د هغه لپاره یوه لویه بریا ده، بلکې د هغه لپاره د دین خدمت هم دی. د تجارت له لارې حلاله روزي پیدا کول، د خپلې کورنۍ ضرورتونه پوره کول، او د دیني ارزښتونو پر اساس سوداګري کول د اسلامي خدمت یوه مهمه برخه ده.

غربت او د فضلا ستونزې

غربت یوه داسې ستونزه ده چې یوازې د فضلا نه، بلکې ټولنې ته زیان رسوي. هغه فاضل چې د غربت له امله د خپلې کورنۍ اړتیاوې نه شي پوره کولی، هغه د دین خدمت په میدان کې هم اغېزناک پاتې کېدلای نه شي. د همدې لپاره، د اقتصاد پراختیا د دیني فارغانو لپاره د اړتیاوو یوه مهمه برخه ده.

زموږ وړاندیز او مشوره!

۱. د تدریس او تجارت توازن: دیني فارغان دې د خپلې وړتیا او علاقه مطابق تدریس یا تجارت ته مخه کړي. هر څوک د تدریس لپاره جوړ نه دی، او دا هېڅ شرم نه دی چې یو فاضل تجارت وکړي.
۲. اقتصادي پرمختګ ته توجه: د فضلا لپاره داسې شرایط برابر کړئ چې هغوی په اقتصادي لحاظ پیاوړي شي. هغوی ته د تجارت، صنعت، او نورو برخو لپاره روزنه ورکړئ.
۳. د ټولنې ملاتړ: ټولنه دې فضلا ته درناوی وکړي او د هغوی اقتصادي ودې ته مثبت نظر ورکړي. هغوی که د دین په تدریس کې بوخت وي او که په تجارت، هره بڼه د دین خدمت دی.
۴. خپلواکي: فضلا دې هڅه وکړي چې د نورو پر ځای د ځان لپاره خپله ورځنۍ اړتیاوې پوره کړي. د ځان بسیاینې لپاره کار کول د ایمان یوه برخه ده.

خلاصه د بحث او نتيجه!

دیني فارغان زموږ د ټولنې شتمني ده. هغوی باید د ژوند حقیقتونه په نظر کې ونیسي او د خپلې وړتیا مطابق د دین او دنیا تر منځ توازن وساتي. که هغوی تدریس کوي، د خپل علم او تجربې څخه دې په ښه توګه ګټه پورته کړي. که تجارت ته مخه کوي، په صداقت او امانت دې خپل کار پر مخ یوسي، ځکه تجارت د رزق یوه حلاله سرچینه ده او په دې سره د دین پیغام په هر ډګر کې خپرېدای شي.

دین یوازې په تدریس نه، بلکې په هر  هغه هڅه کې دی چې د الله رضا لپاره وشي او ټولنې ته ګټه ورسوي.

فارغان باید د خپلو ژوندونو د لارې ټاکنه په شعوري توګه وکړي. هغوی دې د خپلو صلاحیتونو او اړتیاوو په نظر کې نیولو سره داسې لاره غوره کړي چې هغوی ته بریا او سکون ورکړي، او د دین خدمت ته یې هم وده ورکړي. زموږ دین موږ ته د ټولنې د اړتیاوو درک کول او د هغوی د حل لپاره کار کول راښيي.

دین یوازې په تدریس یا فتوا پورې محدود نه دی، بلکې د صداقت، امانت، او ټولنیز خدمت له لارې هر ډګر کې د الله رضا ترلاسه کول ممکن دي. فضلا دې په یاد وساتي چې د دین هر اړخیز خدمت هغه وخت ممکن دی، چې د دوی ژوندونه په اقتصادي او ټولنیز ډول ارام وي.

“د فارغانو بریا د هغوی په خپل صلاحیت او د ټولنې د ملاتړ پورې تړلې ده.”

 

عزیزان گرانقدر:

لطفاً این مضامین خیلی مهم و حیاتی را با تمام خانواده، اقارب، دوستان، و همکاران تان شریک سازید، و در رشد فکری، عقیدتی، ایمانی و وجدانی همنوع تان اقلاً یک امر خیری را، مایه ی حصولِ صدقات جاریه ی تان سازید.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ادامـــه دارد…