اگر شخصی صدقه‌ی فطر را تا بامداد روز عید نپردازد، و آن را با تأخیر و بعد از گذشت مدتی پرداخت کند، آیا این شخص از نظر شرعی گنهکار می‌شود یاخیر؟
الجواب و بالله التوفیق
صدقه‌ی فطر عبادت مالی هست، که در شریعت برای برطرف کردن نیاز فقرا تعیین شده است. از طرفی هم این عبادت همانند زکات موقّت به وقت معینی نیست، که قبل از فرا رسیدن یا پس از گذشت آن، پرداختش درست نباشد، بر خلاف قربانی که مقید به روزهای عید می‌باشد؛ زیرا ذبح کردن و ریختن خون عبادتی هست که وجه قربت در آن برای ما قابل درک نیست و ادای آن هم باید در وقت تعیین شده صورت بگیرد، ولی صدقه فطر که حکمت آن دفع نیاز فقرا است، در هر زمانی می‌تواند انجام گیرد.
بنابراین اگر کسی نتوانست تا روز عید، فطریه‌اش را پرداخت کند، اشکالی ندارد که بعداً آن را بپردازد، اما باید دانست که پرداخت آن قبل از نماز عید مستحب است، تا شخص نیازمند بتواند به وسیله‌ی آن مایحتاج خود را تهیه کرده، و بدون هیچ دغدغه‌ای به مصلی برود.
الدلائل:
– وفي الرد:
قوله: (مطلق) أي عن الوقت فتجب في مطلق الوقت، وإنما یتعین بتعیینه فعلا أو آخر العمر، ففي أیّ وقت أدی کان مؤدیا لا قاضیا کما في سائر الواجبات الموسّعة، غیر أن المستحب قبل الخروج إلی المصلی لقوله علیه علیه السلام « أغنوهم عن المسألة في هذا الیوم».([1])
– وفي بدائع الصّنائع:
وأما وقت أدائها فجمیع العمر عند عامة أصحابنا: ولاتسقط بالتأخیر عن یوم الفطر.([2])
-وفي البحرالرائق:
واختلفوا هل هي علی الفور أو التراخي؟ فقیل: تجب وجوبا مضیقاً في یوم الفطر عیناً، وقیل تجب موسعا في العمر کالزکوة، وصححه في البدائع معللاً بأن الأمر بأدائها مطلق عن الوقت فلا تضییق إلاّ في آخر العمر.([3])
– وفي فتح القدیر:
فلا یتقدر وقت الأداء فیها بل یجوز أن یتعدی إلی غیره فلا تسقط بعد الوجوب إلا بالأداء کالزکاة.([4])
([1]) رد المحتار/ج 3/ ص 363/کتاب الزکوة/ صدقة الفطر/ دارالمعرفة بیروت/ الطبعة الرابعة.
([2]) بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع/ ج2/ ص 207/مکتبه رشیدیه،کوئته. پاکستان/ الطبعة الثانیة.
([3]) البحر الرائق شرح کنز الدقائق/ج 2/ص397/کتاب الزکوة/باب صدقة الفطر/دار إحیاء التراث العربي/الطبعة الأولی.
([4]) شرح فتح القدیر/ ج 2/ ص 305/ کتاب الزکوة/ باب صدقة الفطر/دارالکتب العلمیة / بیروت- لبنان/ الطبعة الثالثة.
و الله اعلم بالصّواب