📘 عنوان: اهداف سوره‌های قرآن کریم – بخش دوم
👤 نویسنده: سید میر تمنا
🌐 ناشر: دعوت نیوز.کام – وب‌سایت جامع اهل سنت (امام ابوحنیفه رحمه‌الله)
🔗 لینک مشاهده مقاله: https://tinyurl.com/2s3s3um2
*********************************************
دوم:اثبات قیامت
یک عده ازسوره های قران هدف عمده و اولی شان به اثبات رسانیدن قیامت است و اینکه روزی در انتظار انسانها است که درآن روز تمام انسانها دوباره زنده و جهت بازپرس از اعمال و کرده های شان به حساب و کتاب الله متعال رو برو خواهند شد.
مثلا هدف سوره یونس را بدخشانی, باوجود تنوع مطالب , بیشتر در مورد (اثبات توحید ونبوت ومعاد, سرعت زوال دنیا,دلایل نقلی برای اثبات قیامت ومعاد از انبیای گذشته وسرانجام بد تکذیب کنندگان) میداند. به نظر او اگر چه سوره مورد بحث، مباحث متعددی را مشتمل است اما نکته یاد شده ( اثبات قیامت) میتواند این همه مباحث را یک مسیر دهد و ذیل یک چتر را جمع کند[i]
به ارتباط اثبات قیامت زنده شدن انسانها بعد از مرگ است که یک عده از سوره های قران همین موضوع را به عنوان هدف به پیش میبرند.
درمورد هدف سوره( ق ) زحیلی مینویسد: ( هدف اساسی این سوره بیان زنده شدن پس ازمرگ است با دلائل ونشانه های واضح واشکار.[ii]
درمورد هدف سوره الم سجده بدخشانی صاحب تفسیر ازهرالبیان مینویسد: (موضوع محوری این سوره اثبات معاد وزندگی دوباره است. که مشرکان وماده پرستان از آن انکار ورزیده وآنرا وسیله تکذیب پیامبر صلی الله علیه وسلم قرار داده بودند). بدخشانی این سوره را نظر به موضوعات محوری اش به سه بخش عمده تقسیم کرده است؛
- اثبات رسالت ودلایل اثبات توحید,
- اثبات قیامت وجزا وسزای مرتب بر اعمال دنیوی
- واعاده اصول اعتقادی (رسالت توحید ومعاد جسمانی).[iii]
البته این هم برمی گردد به مسئله معاد و قیامت .کسانی که برآن قایل اند و باوردارند مومن شمرده شده و آنانی که باور به آن ندارند فاسق اند.
سوم:اثبات رسالت
رسالت پیامبران و فرستادن آنها برای هدایت و هدایت ورهنمائی بشر ازضروریات دین است مبادا برای بشر در قیامت عذری پدیدارشود که برای ما بیم دهنده و مژده دهنده نه آمده است،
قرآن کریم جهت اثبات رسالت پیامبرآخرالزمان صلی الله علیه وسلم به دلائل و شواهد رو می آورد شبهاتی که حول رسالت پیامبر صلی الله علیه و سلم و حقانیت قران ازسوی کفار و مشرکین آن زمان وارد میشود پاسخ میدهد.
عصمت پیامبر صلی الله علیه و سلم
ازجمله اموری که به اثبات رسالت پیامبر صلی الله علیه وسلم مناسب است این که پیامبرالهی باید معصوم باشد از دسترس دشمن در امان باشد کسی او را صدمه نرساند.
طوریکه مصؤون ومحفوظ از دسترس شیطان میباشد به همان شکل باید ازدسترس دشمن که نیت و اراده نابودی وی را دارد محفوظ بماند تازمان ادای رسالت محوله خود.
یک عده سوره های قرآن اند که همین هدف را به پیش میبرند مانند سوره یاسین,
مکارم شیرازی مینویسد هدف سوره یاسین بیان عصمت پیامبر(صلی الله علیه وسلم)است که درحفظ و امان خداوند متعال قرار دارد و حسرت بنده گانی مطرح میشود که از پیامبران الهی قدردانی نکرده و آنها را مسخره نمودند. [iv]
رعایت وحمایت از پیامبر صلی الله علیه و سلم
پیامبری که جهت رسانیدن پیام خداوند متعال مکلف و موظف است باید مورد حمایت الهی قرار گیرد نباید قبل از ادای تکلیف سپرده شده توسط دشمنان خدا نابود شود و در هر عرصه و لو عرصه نبرد رویارویی با کفار باشد باید حمایت پروردگار را باخود داشته باشد. یک عده ازسوره های قران همین مطلب را به حیث هدف سوره مشخص کرده اند.
سوره ( ضحی )همین مطلب را هدف تعین کرده است.
إبن عاشور هدف سوره نامبرده را امور ذیل میداند:
حمایت پیامبر)صلی الله علیه وسلم) ودفاع از وی، بیان مقام پیامبر)صلی الله علیه وسلم) و یاد آوری احسانات الله متعال بر پیامبر)صلی الله علیه وسلم) تا درمقابل آن شکر ادا شود.
یاد آوری از احسانات قبلی الله متعال به این معنا است که درگذشته که هیچ یاوری ازخود نداشتی و درسخترین شرائط مورد حمایت الله متعال قرار گرفتی امروز نیز بیم رهایی را نداشته باش الله متعال تو را حمایت میکند.[v]
بدخشانی نیز به همین مطلب اشاره کرده است که: شخصیت پیامبر)صلی الله علیه وسلم) موضوع محوری این سوره است و الله تعالی به غرض اثبات دوستی وحمایت از پیامبرش در این سوره سه نعمتی را ذکر میکند که هر کدام بیانگر آنست که پیغمبر در همه حالات تحت رعایت کامل الله تعالی قرار داشته است؛ تو نباید بیم رها شدن را داشته باشی وگذشته ات را به یاد آور که تو همیار نداشتی الله تو را یاری کرد پس شکر خدا را ادا کن.[vi]
بیان کرامت پیامبر صلی الله علیه و سلم
پیامبرصلی الله علیه وسلم باید ازجانب الله متعال مورد اکرام و اعزاز خاصی قرار گیرد تا ازیک سو برای وی تسلی باشد و از سوی دیگر در کار دعوت خود به خوبی به پیش رود. و اکرام پیامبرصلی الله علیه وسلم روحیه دعوت را سرعت بخشیده واعتماد می بخشد.
إبن عاشور رحمه الله درمورد هدف سوره جن مینویسد: (هدف سوره اثبات کرامت پیامبر )صلی الله علیه وسلم) است، دانش وفهم جنیات به قران، ابطال کهانت و تقسیم جنیات به نیکان و بدان ازجمله اهداف بزرگ این سوره است).[vii]
دکتور زحیلی در مورد اهداف سوره جن مینویسد : ( اهداف سوره بیان دوحقیقت است.
اول: اخبار ازیک پدیده غیب که از نظر پنهان است.
دوم: دعوت پیامبر)صلی الله علیه وسلم) همگانی است مشمول جنیات وانسانها میباشد).[viii]
محمد طیب: ترغیب به سوی قرآن و رد است بر شرک باجمله انواع آن که عبارت اند از:
شرک در علم، در دعا، در تصرف و در عبادت، دلیل نقلی از جنیات (خود شان اقرار دارند که ما تصرف نداریم وبه غیب نمیدانیم).[ix]
[i] – ازهرالبیان ,ج 4 ص 322-323
[ii] – تفسير المنير؛ ج 27؛ ص 275
[iii] – ازهر البیان , ج 6 ص661
[iv] شیرازی مکارم ناصر؛ تفسير نمونه, دارالکتب الاسلامیه تهران ایران چاپ اول (1374 ه ش) ؛ تعداد اجزاء 27 ج 5 ؛ ص 29
[v] – التحریر والتنویر؛ ج ۳۰ ؛ص ۳۴۸
[vi] – ازهر البیان ,ج 9 ص436-440
[vii] -التحریر والتنویر ج ۲۹؛ ص ۲۰۳
[viii] – تفسير المنير؛ ج 29 ؛ص 155
[ix] – مصباح العرفان؛ ص